Streszczenie
Wdrożenie zasad WHO leczenia bólów nowotworowych przez rozwiniętą również w Polsce sieć ośrodków opieki paliatywnej i hospicyjnej, przy współudziale poradni leczenia bólu oraz wiodących ośrodków onkologicznych, wpłynęło na poprawę opieki nad chorymi z zaawansowaną chorobą nowotworową. Ważną rolę odegrało tu wprowadzenie do terapii najskuteczniejszego analgetyku – morfiny stosowanej doustnie (przy zaburzeniach połykania i wymiotach – podskórnie), czemu towarzyszy obalanie mitów o uzależniającym, euforyzującym i depresyjnym na ośrodek oddechowy działaniu tego opioidu. Postępy w zakresie wiedzy na temat patomechanizmu bólów nowotworowych oraz farmakokinetyki i farmakodynamiki leków przeciwbólowych, doprowadziły do zsyntetyzowania bezpiecznych NLPZ (inhibitorów COX-2), tramadol zastąpił obarczoną silnym działaniem zapierającym stolec – kodeinę, a do dyspozycji pacjentów oddawane są wygodne w stosowaniu doustne preparaty tramadolu i morfiny o długotrwałym, kontrolowanym działaniu oraz przezskórny fentanyl. Opracowano nowe sposoby postępowania u około 5% pacjentów z bólem mało podatnym na morfinę, jak rotacja opioidowa, stosowanie analgezji zewnątrzoponowej lub podpajęczynówkowej, dołączenie ketaminy – antagonisty receptora NMDA – w subanestetycznych dawkach, w wyjątkowych sytuacjach – zastosowanie kontrolowanej sedacji, w miejsce inwazyjnych metod leczenia bólu, często mało skutecznych i obarczonych ryzykiem powikłań.