Archiwum 1992–2013

Na tle aktualnych dyskusji dotyczących pojęcia i klasyfikacji zaburzeń nerwicowych, praca w zwięzły sposób informuje o współczesnych poglądach na zagadnienia związane z rozpoznawaniem i leczeniem tych zaburzeń. (red.)

Autorka zestawiła poglądy na temat psychopatologii zaburzeń lękowych, charakterystyki lęku oraz najważniejszych psychologicznych i neurofizjologicznych koncepcji leżących u jego podłoża. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10, omówiła wybrane zespoły lękowe, pod kątem objawów klinicznych, różnicowania i odrębności terapii, zgodnie z teorią i praktyką stosowaną w Klinice Nerwic.

Na podstawie metaanalizy piśmiennictwa poświęconego psychiatrii środowiskowej, zgromadzonego w „Data Bank of Evaluative Studies on Community-Based Psychiatry", prowadzonym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, autorki analizują współczesny stan badań opublikowanych w najważniejszych czasopismach psychiatrycznych podejmujących tę problematykę. (red.)

Na podstawie przeglądu piśmiennictwa autorka przedstawia zagadnienie ewentualnego związku pomiędzy zachowaniami samobójczymi u młodzieży a różnymi nieprawidłowościami biochemicznymi. Najmniej kontrowersji budzą zmiany w układzie serotoninergicznym (głównie obniżony poziom serotoniny i jej metabolitu w surowicy). Niektóre badania potwierdzają ponadto związek pomiędzy zachowaniami samobójczymi a zmianami w neurotransmisji dopaminergicznej i noradrenergicznej, zaburzeniami w wydzielaniu kortyzolu, hormonu wzrostu, prolaktyny i hormonów tarczycy oraz obniżonym poziomem cholesterolu. Przytaczane wyniki badań są często kontrowersyjne, a nawet sprzeczne.

Praca przedstawia przegląd piśmiennictwa oraz pogląd autorki na temat powiązań między zachowaniami samobójczymi u młodocianych a snem. Dotychczas nie ustalono specyficznego wzorca snu u osób z określonymi zaburzeniami psychicznymi i po próbach samobójczych. Jedynie u pacjentów z chorobą afektywną wzorzec snu różni się znacząco od wzorca u osób zdrowych, gdyż opisywane zmiany dotyczą prawie wszystkich jego parametrów. U dzieci z depresją nie stwierdzono typowych dla tej choroby zmian w polisomnografii. Zmieniony wzorzec snu u chorych na schizofrenię po próbach samobójczych należy wiązać przede wszystkim ze zmianami w układzie serotoninergicznym.

Autorzy ocenili i porównali grupę młodocianych leczonych psychiatrycznie, po wielokrotnych próbach samobójczych (grupa WPS, n=24), z grupą młodocianych konsultowanych psychiatrycznie z powodu pierwszej (poważnej) próby samobójczej (grupa PPS, n=20), pod kątem struktury rozpoznań, sytuacji rodzinnej i szkolnej oraz motywów towarzyszących próbom samobójczym (PS). W grupie WPS przeważało rozpoznanie schizofrenii, natomiast w grupie PPS – zaburzeń depresyjnych. Konflikty rodzinne były najczęstszym motywem towarzyszącym PS w obydwu grupach. W grupie WPS występowały ponadto inne, istotne motywy, tj. poczucie beznadziejności, brak akceptacji choroby oraz głosy nakazujące. Alkoholizm rodziców występował dwa razy częściej w grupie PPS, natomiast poważne trudności szkolne przeważały w grupie WPS.

Ostre zaburzenia psychotyczne wymykają się próbom systematycznej klasyfikacji. W artykule dokonano porównania różnych koncepcji diagnostycznych stosowanych w przypadkach takich zaburzeń, ze szczególnym uwzględnieniem francuskiej koncepcji nozograficznej bouffée délirante oraz wyników badań przemawiających za jej odrębnością kliniczną. Jako ilustrację przedstawiono opis przypadku pacjenta, który przebył ostry, wielopostaciowy epizod psychotyczny o obrazie podobnym do schizofrenii, w swojej zasadniczej części trwający 6 dni, a zakończony spontanicznym ustąpieniem objawów.

Zależną od stanu zdrowia jakość życia 60 pacjentów leczonych z powodu schizofrenii oceniono dwoma kwestionariuszami. Stwierdzono korelację między wynikami uzyskanymi za pomocą obu narzędzi oraz zależności między poziomem jakości życia a poprawą stanu psychicznego zależne od rodzaju narzędzia, typu objawów oraz momentu badania (przed lub po leczeniu). (red.)

Przedstawiono cztery narzędzia służące do pomiaru niebezpiecznych zachowań pacjentów psychiatrycznych. Są nimi: opracowana w Stanach Zjednoczonych „Skala agresji jawnej", dwa narzędzia skandynawskie („Skala agresji obserwowanej przez personel" i „Skala dysfunkcji społecznej i agresji") oraz „Kwestionariusz zachowań niebezpiecznych", który powstał w Klinice Psychiatrii Sądowej IPiN. Narzędzia te porównano biorąc pod uwagę przede wszystkim rodzaj ocenianych zachowań oraz techniki przeprowadzania pomiaru. Rozważono możliwe obszary ich stosowania, w tym przydatność do oceny efektów terapii w wyspecjalizowanych placówkach psychiatrii sądowej.

Dr Halina Jankowska należy do generacji polskich psychiatrów, którzy przeżyli pierwszą wojnę światową, odrodzenie państwowości polskiej i trudne, międzywojenne lata odbudowy. Życie zakończyła w okresie Powstania Warszawskiego, w ruinach szpitala św. Jana Bożego, nie odstępując powierzonych jej opiece chorych. Pracę psychiatry łączyła od początku z pracą badawczą, także eksperymentalną prowadzoną na zwierzętach. Głównym przedmiotem jej zainteresowań były problemy emocji, które wiązała, jako jedna z pierwszych – ze zmianami biochemicznymi, zbieżnie ze współczesnymi poglądami na neurofizjologię procesów emocjonalnych. Wiele miejsca w jej badaniach zajmowała psychologia dzieci (ejdetyzm). Doniosłe znaczenie mają też jej prace dotyczące organizacji opieki pozazakładowej.