Na okładce
Józef Babiński 1857 - 1932
Grażyna Herczyńska
Przedstawiono obowiązująceaktualnie kryteria rozpoznawania choroby Creutzfeldta-Jakoba. Omówiono teorię prionowej patogenezytej choroby i podano zasadnicze informacjeo jej epidemiologii. Zwrócono uwagę na wykrytew ostatnich latach dowody wpływu „choroby szalonychkrów" na pojawianie się nowej formy encefalopatiigąbczastej u ludzi i podano cechy klinicznetej choroby
Przedstawiono boreliozę z Lyme –chorobę wywoływaną przez Gram-ujemną bakteriękrętek Borreliaburgdorferi, która dzięki dostępnościswoistych metod serologicznych i stalezwiększającej się wiedzy, jest coraz częściej rozpoznawanaw Polsce. Rezerwuarem krętka w środowiskunaturalnym są gryzonie, zwierzęta dzikiei domowe oraz ptaki, a wektorem kleszcze z rodzajuIxodes. Choroba dotyczy przede wszystkimosób z grupy wysokiego ryzyka: leśników, rolnikówi myśliwych. W patogenezie boreliozy z Lyme należyuwzględnić rolę immunomodulacyjną i immunostymulującąskładników komórki bakteryjnej,a szczególnie jej antygenów powierzchniowych, wywołującychreakcje krzyżowe z innymi bakteriami.W przebiegu choroby wyróżnia się: (1) stadiumzakażenia ograniczonego (postać wczesna)i (2) stadium zakażenia rozsianego (rumień wędrującymnogi, wczesna neuroborelioza, zapalenieskóry, objawy neurologiczne, objawy stawowe, innezmiany narządowe). Omówiono patogenezę, obrazkliniczny i leczenie, ze szczególnym podkreśleniemskuteczności stosowanych cefalosporyn w poszczególnychpostaciach choroby. W profilaktyce chorobyzwrócono uwagę na wstępną ocenę wprowadzanejszczepionki w Stanach Zjednoczonych.
Podstawową metodą laboratoryjnejdiagnostyki boreliozy z Lyme jest badanieserologiczne wykazujące obecność przeciwciał dlaBorreliaburgdorferi. Wartość wyniku tego badaniazależy od swoistości i czułości stosowanej metody, jakrównież od indywidualnych właściwości badanegoi poziomu wytwarzanych przez niego przeciwciał.Aby uniknąć fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnychwyników badań serologicznych, zalecane jestbadanie wykonane przy pomocy wysoce swoistegoi czułego testu ELISA z odpowiednio dobranymifrakcjami białek B. burgdorferi, jako antygenem diagnostycznym, bądź postępowaniedwustopniowe, w którymwyniki dodatnie i wątpliwie dodatnie w badaniuprzesiewowym potwierdzane są metodą Western-blot.Ze względu na ograniczoną w niektórych przypadkachczułość badania serologicznego, test PCR możebyć badaniem wspomagającym rozpoznanie choroby.Wartość diagnostyczna wyniku testu serologicznego,jak i PCR, zależy od właściwego doboru materiałuklinicznego przeznaczonego do badań.
W pracy wskazano klasyfikacjęwirusa wścieklizny i epidemiologię tej chorobyna wszystkich kontynentach, w ostatnich latach.Przedstawiono typowy przebieg zakażenia u człowiekaoraz u niektórych zwierząt domowych i wolnożyjących. Diagnostyka laboratoryjna wściekliznyposiada bardzo wysoką czułość. Wykorzystujesię tu głównie metody immunofluorescencji.W profilaktyce choroby istotne znaczenie ma obecniewykładanie doustnej szczepionki dla dzikichzwierząt, głównie dla lisów. W Polsce metoda tadała już bardzo dobre wyniki w zachodnich województwachi jest obecnie rozszerzana na cały kraj.
Cytokiny są wytwarzaneprzez komórki układu immunologicznego, hormonalnegoi nerwowego. Są to peptydy i białka wpływającena funkcje i wzajemne oddziaływanie komórek.Ich rola w ośrodkowym układzie nerwowym(o.u.n.) jest złożona. Nie tylko kontrolująproliferację i różnicowanie komórek, ale biorąudział w reakcjach zapalnych (stając się równieżczynnikiem patogenetycznym) oraz w procesachreparacyjnych. Omówiono rolę cytokin różnych rodzajóww powstawaniu reakcji zapalnej w tkancenerwowej, w aktywowaniu immunologicznym komórekglejowych i określaniu przebiegu chorobyzapalnej. Podano przykłady decydującego udziałucytokin w niektórych chorobach zapalnych.
Autorzy niniejszej pracy podjęlipróbę oceny wpływu kierunku wprowadzeniaigły punkcyjnej na częstość występowania bólówgłowy po nakłuciu lędźwiowym. Rezultaty uzyskanepo wykonaniu 150 nakłuć lędźwiowych wskazują,że równoległe ustawienie skosu igły do podłużnychwłókien opony twardej istotnie zmniejsza częstośćwystępowania popunkcyjnego bólu głowy.
Statyny poprzez wielokierunkowośćdziałania stwarzają nadzieję skutecznejfarmakoterapii dyslipidemii. W pracy przedstawionorolę tej grupy leków w zapobieganiu miażdżycyoraz ich działania niepożądane w zakresie ośrodkowegoi obwodowego układu nerwowego.
U pacjentów chorych na stwardnienierozsiane (SM) zaburzenia pęcherzowewystępują u ponad 70% pacjentów stwarzając istotnyproblem zwykle w późniejszym okresie choroby.Najczęstszymi zaburzeniami są: hiperrefleksjamięśnia wypierającego mocz i dyssynergiamiędzywypieraczem a zwieraczem. Najważniejszymsprawdzianem dysjunkcji pęcherza moczowegojest ocena stopnia jego opróżnienia przez samegopacjenta. Leczenie jest długotrwałe i wymagadużej elastyczności oraz dobrej współpracy międzypacjentem, neurologiem i urologiem. Odpowiednie postępowanie może w znacznej mierze złagodzić dolegliwości.
Przedstawiono udział receptorówimidazolinowych (I) mózgu w patogenezie zaburzeńpsychicznych. Wykazano, iż receptory I1 i I2mają znaczenie w etiologii depresji, napadach paniki,lęku uogólnionym, zaburzeniach kompulsyjno-obsesyjnych,schizofrenii, manii, uzależnieniu od alkoholui nadużywaniu leków. Receptory I uczestniczą w mechanizmiedziałania inhibitorów MAO, antagonistówwychwytu zwrotnego serotoniny oraz trójpierścieniowychleków przeciwdepresyjnych. Endogenni agoniścireceptorów I są neuroprzekaźnikami w ośrodkowymukładzie nerwowym (o.u.n.). Nie wyklucza się ichdziałania neuromodulacyjnego. Wyniki wielu pracdostarczają dowodów, że zaburzenia w układzie imidazolinowymmogą powodować zmniejszenie uwalnianianoradrenaliny (NA) i serotoniny (5-HT)IV o.u.n. oraz objawy depresji.
W pracy przedstawiono stanwiedzy (obserwacje kliniczne, wyniki badań eksperymentalnychi zastosowanie technik neuroobrazowania)z zakresu mózgowej lateralizacji emocjiu osób zdrowych, pacjentów z zaburzeniami psychicznymii chorych z jednostronną lezją mózgową.Podjęto próbę usystematyzowania metod służącychbadaniom nad emocjami. Duża liczba prowadzonychbadań, różnorodność procedur badawczychstosowanych dla oceny mózgowej lateralizacjiemocji oraz rozbieżność uzyskanych wynikówwskazują na złożoność specjalizacji i współdziałaniapółkul mózgowych oraz na brak spójnej koncepcjidotyczącej przedmiotu badań.
Analizowano wpływ organicznegouszkodzenia mózgu, ze szczególnym uwzględnieniemzaburzeń ruchowych i czynników emocjonalnychna przebieg relaksacji. Przebadano 60 chorychz organicznymi uszkodzeniami mózgu o różnejetiologii i 45 osób zdrowych. Oceniano powiązanie3 parametrów relaksacji (częstość, głębokość i czastrwania) z kurczowym napięciem mięśni, niedowładem,obniżeniem ogólnej sprawności ruchowej orazczęstością przeżywania przez chorych wybranychemocji negatywnych i pozytywnych. Wykazanoistotne statystycznie różnice częstości, stopnia i czasutrwania odprężenia w grupie chorych w porównaniuz grupą kontrolną. Stwierdzono teżistotny statystycznie, jakkolwiek słaby, związekmiędzy kurczowym napięciem mięśni a wszystkimiparametrami relaksacji. Zaburzenia ruchowe wpływałyjedynie na częstość i głębokość relaksacji. Spośródbadanych emocji tylko trzy wiązały się zewszystkimi parametrami relaksacji: radość, zadowoleniei akceptacja własnej choroby.
Przedstawiono publikowanew ostatniej dekadzie badania nad zmianami funkcjipsychicznych u pacjentów po chirurgicznym leczeniuchoroby niedokrwiennej serca. Pogorszenie stanupsychicznego po zabiegach rewaskularyzacjiserca metodą przęsłowania(CABG –coronaryartery bypass graft) obserwowano u ok. 25% chorych.Wśród objawów dominowała depresja i lęk.Wśród predyktorówidentyfikujących już przedoperacją pacjentów z grupy ryzyka wymienia sięnajczęściej depresję, lęk, płeć żeńską, brak wsparciaspołecznego, niski status socjoekonomicznyoraz słaby mechanizm wyparcia. Uważa się, żeosoby z grupy ryzyka można by objąć programemprewencyjnym w formie pomocy psychologicznej,który ułatwiałby pacjentowi powrót do pełnegofunkcjonowania psychospołecznego.
W artykule przedstawionoewolucję nazwy i rozumienia istoty pojęcia wieloczynnikowouwarunkowanego zaburzenia, któreokreślamy obecnie, jako „zespól uzależnienia od alkoholu". Podano charakterystyczne cechy tego zaburzenia:uzależnienie psychiczne, fizyczne i zmianętolerancji alkoholu oraz wymieniono kryteriarozpoznawania uzależnienia wg międzynarodowejklasyfikacji chorób. Zwrócono uwagę na szczególnecechy zachowania się osób uzależnionych w czasiezbierania wywiadu i na ich najczęstsze dolegliwości.Poruszono sprawę napadów padaczkowychw tych przypadkach. Przy omawianiu leczeniaprzypomniano zasadnicze warunki prowadzeniapsychoterapii, efekty osiągane przy pomocy grupAA oraz metodę „dwunastu kroków".