Na okładce
Stanisław Cwynar (1906 - 1984)
ADAM BILIKIEWICZ
Cel. Przedstawiono przebieg zaburzeń stresowych pourazowych u osób deportowanych w dzieciństwie do ZSRR.
Przypadek. U trzech osób deportowanych w dzieciństwie do ZSRR rozpoznano zaburzenia stresowe pourazowe. U wszystkich opisanych chorych obserwowano wieloletni okres latencji objawów z dość dobrym przystosowaniem społecznym, a następnie bardzo szybkie narastanie objawów chorobowych - psychopatologicznych i somatycznych, z przyspieszonym starzeniem.
Komentarz. Wydaje się, że zaburzenia stresowe pourazowe u osób deportowanych w dzieciństwie do ZSRR charakteryzuje specyficzna dynamika, z długim okresem latencji i późniejszym gwałtownym pogorszeniem.
Cel. Przedstawiono przypadek zaburzeń stresowych pourazowych po szczególnej traumie podczas porodu.
Przypadek. 22-letnia pacjentka po porodzie zakończonym śmiercią noworodka. Opisano swoisty łańcuch patogenetyczny - od okresu ciąży, poprzez poród, z towarzyszącą mu ostrą reakcją na stres z cechami dysocjacji, aż do wystąpienia objawów zespołu stresu pourazowego.
Komentarz. Poza silną psychotraumą, istotną rolę w patogenezie zespołu stresu pourazowego odegrały cechy osobowości pacjentki oraz czynniki środowiskowe, zwłaszcza rodzinne.
Cel. Przedstawiono przebieg zaburzeń po leczeniu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C.
Przypadek. 52-letnia pacjentka leczona interferonem alfa oraz rybawiryną z powodu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C. Po trzech miesiącach u pacjentki wystąpiły przemijające zaburzenia ruchu i mowy, a następnie napady padaczkowe i zespół otępienny. Z tego powodu była diagnozowana w kierunku zaburzeń dysocjacyjnych oraz choroby Creutzfeldta-Jakoba.
Komentarz. Skutecznym leczeniem okazał się prednizolon. Nie ustalono jednoznacznej przyczyny zaburzeń.
Cel. Przedstawiono wpływ padaczki i prawostronnej amygdalotomii na funkcjonowanie emocjonalno-poznawcze.
Przypadek. Pacjentka z padaczką, po prawostronnej amygdalotomii, została przebadana za pomocą bogatej baterii testów neuropsychologicznych.
Komentarz. Wykazano deficyty w zakresie funkcjonowania emocjonalno-poznawczego, będące konsekwencją uszkodzenia mózgu, zwłaszcza okolic czołowych i skroniowych.
Cel. Leczenie depresji w chorobie Parkinsona stwarza ryzyko pogłębienia objawów neurologicznych oraz niebezpiecznych interakcji między lekami przeciwparkinsonowskimi i lekami przeciwdepresyjnym, może jednak poprawić samopoczucie oraz funkcjonowanie chorego.
Przypadek. Pacjent z epizodem depresyjnym w przebiegu zaawansowanej choroby Parkinsona, leczony mirtazapiną.
Komentarz. Mirtazapina może być lekiem skutecznym i bezpiecznym w leczeniu depresji towarzyszącej chorobie Parkinsona u pacjentów równolegle leczonych lewodopą.
Cel. Przedstawiono przypadek ostrego zespołu paranoidalnego w przebiegu choroby Cushinga wywołanej gruczolakiem przysadki.
Przypadek. 24-letnia pacjentka, po kilku miesiącach choroby Cushinga hospitalizowana z powodu ostrego zespołu paranoidalnego. Leczona lekami obniżającymi poziom kortyzolu oraz bez poprawy haloperidolem i flufenzyną, a następnie klozapiną - z bardzo dobrym skutkiem. Po usunięcia gruczolaka przysadki nie obserwowano nawrotu psychozy. W rodzinie pacjentki występowały zarówno przypadki guzów przysadki, jak i zaburzeń psychicznych.
Komentarz. Leczenie klozapiną, połączone z zabiegiem neurochirurgicznym może być skuteczne u osób z ostrym zespołem para-noidalnym w przebiegu choroby Cushinga.
Cel. Przedstawiono zaburzenia o obrazie zespołu nadoczodolowej części płata czołowego.
Przypadek. 35-letni pacjent z zespołem płata czołowego części nadoczodolowej, bez zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych w wywiadzie.
Komentarz. Nie ustalono przyczyny zaburzeń, a podjęta farmakoterapia okazała się nieskuteczna.
Cel. Przedstawiono przypadek zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego po wystąpieniu pląsawicy Sydenhama.
Przypadek. Obecnie 35-letnia pacjentka, u której po przebytej w 19 roku życia pląsawicy Sydenhama, ujawniło się trwające do tej pory zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, z przewagą czynności natrętnych. Od 30 roku życia u pacjentki występuje ponadto obustronne zaciskanie powiek. Po konsultacji neurologicznej i badaniu EMG wykluczono dystonię ogniskową. Stwierdzono zaburzenia w funkcji poznawczych oraz zmiany radiologiczne w obrębie kości czaszki.
Komentarz. Leczenie inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny pozwala uzyskać częściową poprawę u pacjentów z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym po pląsawicy Sydenhama.
Cel. Przedstawiono obraz i przebieg zaburzeń psychotycznych po przeszczepie serca.
Przypadek. Pacjent z zespołem urojeniowym po przeszczepie serca. Nietypowość zaburzeń polegała na występowaniu „czystego " zespołu urojeniowego, bez zaburzeń świadomości, co zbliża je do obrazu cardiac psychosis, której przypadki opisywano w latach sześćdziesiątych minionego wieku, po operacjach kardiochirurgicznych.
Komentarz. Po transplantacji serca zaburzenia tego typu są opisywane wyjątkowo rzadko.
Cel. Przedstawiono rzadki zespól psychopatologiczny, znany jako indukowane zaburzenie urojeniowe, inaczej folie a deux.
Przypadek. Opis dotyczy przypadku, w którym wielkościowe, religijne urojenia syna byly podzielane przez ojca.
Komentarz. Rozpoznanie folie a deux umożliwia wdrożenie skutecznej strategii leczenia, prowadzącej do szybkiego ustąpienia objawów po rozdzieleniu osoby indukującej i zdrowej.
Cel. Objawy neurologiczne są jednym z najczęstszych powikłań narządowych infekcyjnego zapalenia wsierdzia (IZW), a często jego pierwszym przejawem. Prawidłowe rozpoznanie choroby podstawowej może być trudne.
Przypadek. U 22-letniego pacjenta z masywnymi, trudnymi do precyzyjnego opisu zaburzeniami neuropsychiatrycznymi dopiero po kilku tygodniach rozpoznano IZW, jako ich przyczynę.
Komentarz. Zwrócono uwagę na trudności w diagnostyce różnicowej nasilonych zaburzeń myślenia i mowy, a także na podstawowe znaczenie uważnego zbierania wywiadu w procesie diagnostycznym.
Cel. Błędne, pierwsze rozpoznanie wyspiaka trzustki jest częste, najczęściej jest to padaczka. Przedstawiono trudności diagnostyczne u pacjenta z zaburzeniami świadomości w przebiegu wyspiaka trzustki.
Przypadek. 30-letni pacjent z wszczepioną rok wcześniej zastawką aortalną, u którego występowały ilościowe i jakościowe zaburzenia świadomości o charakterze napadowym. W trakcie hospitalizacji psychiatrycznej wysunięto hipotezę, że przyczyną zaburzeń jest insulinoma. Hipotezę potwierdzono w oddziale internistycznym w toku dalszej diagnostyki, również endoskopowej.
Komentarz.. By skrócić czas od pojawienia się pierwszego objawu do ustalenia właściwej przyczyny ważne jest, by wcześnie i uważnie różnicować objawy hipoglikemii, w tym neuroglikopenii.
Cel. Ocena znaczenia zaburzeń rozwojowych ośrodkowego układu nerwowego dla powstania i przebiegu psychozy typu schizofrenii.
Przypadek. 21-letni mężczyzna, leczony od 18 roku życia, początkowo z powodu zaburzeń zachowania, a następnie z powodu objawów depresyjnych i paranoidalnych. W badaniach obrazowych stwierdzono: niekomunikujące wodogłowie wewnętrzne, torbiel móżdżku i agenezję ciała modzelowatego.
Komentarz. Przypadek nawiązuje do neurorozwojowej koncepcji schizofrenii. W niepostępującej encefalopatii proces psychotyczny może przez długi czas przebiegać bezobjawowo, a sprawność intelektualna pozostaje prawidłowa. „Miękkie" objawy neurologiczne mogą być pierwszym zwiastunem zachodzących zmian.
Cel. Przedstawiono przypadek zaburzeń lękowych w przebiegu choroby Charcot-Marie-Tooth, leczonych citalopramem.
Przypadek. U pacjentki z chorobą Charcot-Marie-Tooth i wywiadem rodzinnym obciążonym zaburzeniami psychicznymi wystąpiły zaburzenia lękowe pod postacią obawy przed nietrzymaniem moczu, z towarzyszącą agorafobią.
Komentarz. Citalopram w połączeniu z psychoedukacją okazał się leczeniem skutecznym i dobrze tolerowanym.
Cel. Przedstawiono przypadek hiperprolaktynemii w przebiegu leczenia depresji paroksetyną.
Przypadek. Pacjentka z zaburzeniami hormonalnymi w wywiadzie, leczona z powodu depresji paroksetyną. Po stwierdzeniu hiperprolaktynemii dołączono bromokryptynę.
Komentarz. Równoczesne leczenie obu zaburzeń przyniosło korzystny efekt. Trudno ustalić, które z zaburzeń było pierwotne. Prawdopodobnie stan hormonalny uwrażliwił pacjentkę na wystąpienie hiperprolaktynemii po paroksetynie.
Cel. Odmienność obrazu choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD) u dzieci i młodzieży utrudnia właściwe rozpoznanie, zwłaszcza gdy z zaburzeniami współwystępuje głuchota, która poza trudnościami w porozumiewaniu się, powoduje również zaburzenia rozwoju myślenia abstrakcyjnego.
Przypadek. Opisano 16-letniego pacjenta z głuchotą przedjęzykową i CHAD.
Komentarz. Odmienność objawów psychopatologicznych oraz problemy w ich nazwaniu i klasyfikacji powodują, że u pacjentów niesłyszących zbyt rzadko lub błędnie rozpoznaje się zaburzenia nastroju, zwłaszcza CHAD.
Cel. Przedstawiono trudności diagnostyczne w przypadku pacjentów z objawami charakterystycznymi dla schizofrenii.
Przypadek. Opisano trzy młode pacjentki z objawami schizofrenicznymi, u których w różnym czasie uzyskano niemal całkowitą remisję.
Komentarz. U osób z objawami schizofrenii ustalenie definitywnego rozpoznania może być trudne.
Cel. Przedstawiono przypadek zmiany symptomatologii u pacjenta z wieloletnim wywiadem zaburzeń psychicznych.
Przypadek. U pacjenta przed 16 laty rozpoznano schizofrenię. Obecnie poddano analizie zgromadzoną dokumentację medyczną, kładąc szczególny nacisk na rozpoznania, objawy oraz skuteczność leczenia. Zauważono zmianę symptomatologii. Oceniono funkcjonowanie psychospołeczne pacjenta na podstawie klinicznych i testowych badań psychologicznych. Ostatecznie rozpoznano u pacjenta chorobę afektywną dwubiegunową.
Komentarz. U pacjentów z wieloletnim wywiadem zaburzeń psychicznych może dochodzić do zmiany symptomatologii. Podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn tego zjawiska.
Cel. Przedstawiono przykład wpływu małżeństwa na przebieg schizofrenii.
Przypadek. Kobieta pięciokrotnie hospitalizowana psychiatrycznie z powodu schizofrenii, zawarła związek małżeński i wyjechała za granicę podtrzymując nadal kontakt ze swoim lekarzem psychiatrą. Od wielu lat pozostaje w remisji.
Komentarz. Małżeństwo może mieć korzystny wpływ na przebieg schizofrenii.
Cel. Przedstawiono przypadek wymagający wykluczenia lub potwierdzenia zaburzeń schizotypowych - nowej kategorii diagnostycznej, wprowadzonej w klasyfikacji ICD-10.
Przypadek. 22-letni pacjent, nieleczony psychiatrycznie, z pozytywnym wywiadem genetycznym, przyjęty z powodu zmian zachowania oraz wyraźnego obniżenia aktywności życiowej (załamanie linii życiowej, myśli samobójcze). Wypowiadał niezwykłe sądy, a jego myślenie nosiło cechy magicznego. Wykonano tomografię komputerową głowy i EEG oraz przeprowadzono badania psychologiczne: osobowości i organiczne. Wykorzystano również system ekspercki SABA, wspomagający proces rozpoznawania i leczenia zaburzeń schizofrenicznych.
Komentarz. Zarysowano problematykę różnicowania zaburzeń schizotypowych z nerwicowymi w przypadku pierwszych zachorowań u młodych pacjentów. Potwierdzono użyteczność programu eksperckiego SABA w procesie diagnostycznym.
Cel. Przedstawiono znaczenie komunikacji niewerbalnej w kontakcie z pacjentami chorującymi na schizofrenię.
Przypadek. 23-letnia pacjentka, od czterech lat chorująca na schizofrenię, w trakcie hospitalizacji w oddziale dziennym zainteresowała się zajęciami w pracowni arteterapii. W ciągu czterotygodniowej terapii wykonała ponad 20 prac plastycznych, obrazujących przeżywane emocje i objawy. Wspólne omawianie prac umożliwiło poznanie traumatycznych doświadczeń pacjentki, których nie potrafiła przekazać w inny sposób. Wpłynęło to na pogłębienie kontaktu z pacjentką oraz na intensywność terapii.
Komentarz. Kontakt poprzez ekspresję plastyczną może stać się punktem wyjściowym oddziaływań psychoedukacyjnych i poprawy współpracy z pacjentem.
Cel. Przedstawiono przypadek współwystępowania nasilonych objawów schizofrenii oraz skrajnych trudności w funkcjonowaniu społecznym z wrażliwością i talentem poetyckim.
Przypadek. 20-letnią pacjentkę chorą na schizofrenią o złożonym obrazie psychopatologicznym przedstawiono z perspektywy kliniczno-opisowej oraz psychologicznej z wykorzystaniem paradygmatu psychodynamicznego i systemowego. Dołączono teksty poetyckie i przykłady twórczości plastycznej pacjentki.
Komentarz. Schizofrenię należy rozpatrywać wielowymiarowo, biorąc pod uwagę cechy indywidualne pacjenta. Znaczne nasilenie objawów schizofrenii nie musi upośledzać zdolności do wyrażania własnych przeżyć w formie poetyckiej, a nawet może te zdolności wzbogacać.
Cel. Przedstawiono trudności diagnostyczne u pacjenta początkowo leczonego z podejrzeniem schizofrenii, u którego ostatecznie rozpoznano PTSD.
Przypadek. 29-letni pacjent, po wypadku samochodowym, od kilku lat bez efektu leczony ambulatoryjnie z podejrzeniem schizofrenii. Podczas hospitalizacji u pacjenta zdecydowano się rozpoznać PTSD, odpowiednio kierunkując dalsze leczenie.
Komentarz. Nakładające się czynniki przedchorobowe, okoliczności zachorowania, przebieg choroby i reakcja na leczenie mogą czasem utrudniać różnicowanie między schizofrenią i PTSD.
Cel. Przedstawiono przypadek zespołu natręctw w przebiegu schizofrenii leczonego klomipraminą.
Przypadek. Pacjent ze schizofrenią paranoidalną poprzedzoną wielomiesięcznymi objawami rzekomonerwicowymi i depresyjnymi. Mimo leczenia neuroleptykami i ustąpienia doznań psychotycznych, w obrazie klinicznym nadal utrzymywały się objawy uznane za mysli i czynności natręctne. Do leczenia przeciwpsychotycznego dołączono klomipraminę, co wyraźnie poprawiło funkcjonowanie pacjenta.
Komentarz. Dołączenie do leczenia przeciwpsychotycznego klomipraminy może być korzystne u pacjentów z zespołem natręctw w przebiegu schizofrenii.
Cel. Przedstawiono przypadek leczenia ostrej śmiertelnej katatonii elektrowstrząsami.
Przypadek. Pacjent z ostrą śmiertelną katatonią, leczony po raz drugi, po odstawieniu leków w czasie kilkunastomiesięcznej remisji. W diagnostyce różnicowej uwzględniono infekcję ośrodkowego układu nerwowego, ostre zatrucie substancjami psychoaktywnymi, złośliwy zespół neuroleptyczny oraz złośliwą hipertermię. Powodem zastosowania elektrowstrząsów były wątpliwości diagnostyczne, grożące poważnymi powikłaniami w razie zastosowania niewłaściwej terapii. Zabiegi wykonywano w warunkach bloku operacyjnego, pod kontrolą EEG i EKG, wykorzystując dwuskroniową lokalizację elektrod. Po dziewięciu zabiegach, leczeniu utrwalającym klozapiną i profilaktycznym podaniem kwetiapiny uzyskano dwuletnią remisję. Zmiana klozapiny na kwetiapinę była podyktowana znaczną eozynofilią u pacjenta z wywiadem alergicznym.
Komentarz. Terapia elektowstrząsami z następczym stosowaniem kwetiapiny, może być skutecznym leczeniem w ostrej śmiertelnej katatonii.
Cel. Przedstawiono przypadek podwójnej diagnozy - wspólwystępowania schizofrenii i uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Poruszono problem trudności diagnostycznych i terapeutycznych.
Przypadek. 35-letni mężczyzna ze schizofrenią, uzależniony od substancji psychoaktywnych.
Komentarz. Nadużywanie substancji psychoaktywnych przez osoby chore na schizofrenię przyspiesza początek psychozy, stanowi o cięższym jej przebiegu, braku współpracy w leczeniu, a często również o oporności na leczenie farmakologiczne.
Cel. Podjęto próbę określenia zależności między zachowaniami antysocjalnymi i schizofrenią oraz ustalenia przyczyn ustępowania zachowań antysocjalnych w przebiegu tej choroby. Poruszono również problem obligatoryjnego orzekania niepoczytalności w przewlekłych psychozach.
Przypadek. Przedstawiono postępowanie diagnostyczne u osoby ujawniającej od wczesnej młodości zachowania antysocjalne, niektóre o znacznej szkodliwości społecznej. Podstawy do rozpoznania schizofrenii istniały już w okresie szkolnym, jednak uczyniono to dopiero kilkanaście lat później, gdy u pacjenta wystąpiły nasilone objawy wytwórcze - zwłaszcza omamy słuchowe imperatywne, zwiększające ryzyko zachowań agresywnych i autoagresywnych.
Komentarz. Wątpliwości diagnostyczne w dużej mierze wynikały prawdopodobnie z obawy, że rozpoznanie przewlekłej choroby psychicznej będzie równoznaczne z orzeczeniem niepoczytalności, co skutkowałoby niemożnością przypisania choremu winy i trudnościami w powstrzymaniu jego aktywności.
Cel. Przedstawiono kolejny, obok jadłowstrętu i dysmorfofobii, wariant niepsychotycznego zaburzenia odczuwania własnego ciała, który występuje u młodych mężczyzn trenujących kulturystykę, a polega na przekonaniu o niewystarczającej sile i rozmiarach mięśni.
Przypadek. 28-letni mężczyzna od lat uprawiał kulturystykę, wspomagając się anabolikami. Zaprzestanie używania spowodowało spadek masy ciała. Mimo nadal przeciętnej budowy, martwił się mizerną posturą, odczuwał zanik mięśni i był przekonany, że je zbyt mało. W wyniku leczenia zaakceptował własny wygląd i zrezygnował z uprawiania kulturystyki.
Komentarz. Objawy występujące u pacjenta przypominająjadłowstręt psychiczny, będąc jednocześnie ich odwrotnością. Opisywane zaburzenie określa się w piśmiennictwie jako muscle dysmorphia. Panująca wśród młodych mężczyzn moda na rozbudowaną muskulaturę, może prowadzić do wzrostu częstości tego typu zaburzeń.
Cel. Definicje i opisy dystonii ogniskowych i objawów konwersyjnych sytuują te zaburzenia na pograniczu psychiatrii i neurologii. Na przykładzie kurczu muzyków przedstawiono różne możliwości interpretacyjne i sugestie terapeutyczne.
Przypadek. Opisano historię czterdziestokilkuletniego mężczyzny, u którego podejmowano liczne próby diagnostyki i leczenia (od metod chirurgicznych po psychoterapię), ostatecznie zakończone niepowodzeniem.
Komentarz. Konwersja i dystonie ogniskowe mogą być dobrą ilustracją dylematów związanych z wyborem paradygmatu myślenia w psychiatrii. Opowiedziano się za podejściem wielowymiarowym.
Cel. Przedstawiono trudności diagnostyczne związane z rozpoznawaniem jadlowstrętu psychicznego.
Przypadek. Pacjentka z zaburzeniami odżywiania, którą poddano psychoterapii uzyskując poprawę na poziomie objawowym.
Komentarz. Trudności diagnostyczne związane z rozpoznawaniem jadlowstrętu psychicznego, wynikają w dużej mierze z niejednorodności symptomatologicznej tego zaburzenia. Wyjaśniono znaczenie i funkcję objawów klinicznych rozwijających się dynamicznie w trakcie psychoterapii.
Cel. Przedstawiono przypadek patologicznego zbieractwa, które nasiliło się w wyniku naczyniopochodnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Przypadek. 73-letni mężczyzna z patologicznym zbieractwem, które rozwinęło się na podłożu osobowości anankastycznej, w przebiegu zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego i nasiliło się w wyniku naczyniopochodnego uszkodzenia płatów czołowych.
Komentarz. Podkreślono istotną rolę czynników psychospołecznych w przypadku patologicznego zbieractwa.
Cel. Przedstawiono trudności diagnostyczne związane z rozpoznawaniem zespołu Münchhausena.
Przypadek. Pacjent z niezwykle bogatą, częściowo niespójną dokumentacją medyczną, obejmującą różnorodne schorzenia. Analiza funkcjonowania pacjenta i krytyczny przegląd dokumentacji pozwoliły na rozpoznanie zespołu Münchhausena.
Komentarz. Rozpoznanie zespołu Münchhausena wymaga wnikliwej analizy aktualnego stanu pacjenta oraz jego wcześniejszej dokumentacji medycznej i bywa niezwykle trudne.
Cel. Podjęto próbę określenia przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Przypadek. Pacjent z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, prawdopodobnie na podłożu organicznym.
Komentarz. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą mieć podłoże organiczne, a ich obraz psychopatologiczny może pozostawać w ścisłym związku z traumatycznymi doświadczeniami z wcześniejszych okresów życia.
Cel. Obłęd pasożytniczy jest zaburzeniem psychotycznym, z pojedynczym, hipochondrycznym sądem urojeniowym. Pacjenci doświadczając omamów dotykowych są przekonani o obecności pasożytów pod skórą lub w skórze.
Przypadek. Opisano przypadek obłędu pasożytniczego u 68-letniej kobiety i jej 71-letniego męża.
Komentarz. Omówiono trudności w rozpoznawaniu obłędu pasożytniczego jako halucynozy organicznej bądź zaburzenia urojeniowego indukowanego.
Cel. Trichotillomania jest rzadkim zaburzeniem kontroli impulsów, polegającym na przymusie wyrywania sobie włosów. Prowadzi do zauważalnej utraty włosów.
Przypadek. 52-letnia kobieta z objawami trichotillomanii.
Komentarz. W leczeniu trichotillomanii stosuje się głównie selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Trichotillomania może być też skutecznie leczona olanzapiną.
Cel. Przedstawiono przypadek zaburzeń dysocjacyjnych u osoby z niedomykalnością aortalną.
Przypadek. Pacjentka ze stwierdzoną w dzieciństwie niedomykalnością aortalną, leczona w klinice nerwic z powodu zaburzeń dysocjacyjnych w postaci zasłabnięć z drgawkami.
Komentarz. Uwzględniając podejście holistyczne, rozważono wzajemny wpływ czynników psychologicznych, kardiologicznych i neurologicznych na mechanizmy powstawania objawów.
Cel. Za przyczynę homoseksualizmu uważa się najczęściej czynniki biologiczne, następnie społeczne, kulturowe i psychologiczne, z uwzględnieniem rodzinnych. Przeprowadzono analizę uwarunkowania tendencji homoseksualnych u młodego pacjenta, z podkreśleniem znaczenia występujących u niego objawów lękowych.
Przypadek. Młody pacjent z zaburzeniami lękowymi, który przy przyjęciu na terapię poinformował, że jest homoseksualistą.
Komentarz. Podkreślono istotne znaczenie postawy rodziców, zwłaszcza ojca, dla kształtowania się tendencji homoseksualnych. Zachowania homoseksualne były w przypadku opisanego pacjenta związane z zaspokajaniem potrzeb - nie tylko seksualnych. Zaburzenia lękowe chroniły go przed realizacją tendencji homoseksualnych. Młody wiek i faza rozwoju pacjenta wskazują na nieukoń-czony proces kształtowania się orientacji seksualnej.
Cel. Samoamputacja to drastyczny rodzaj samouszkodzenia, rzadko podejmowany przez osoby chore psychicznie. Skuteczność postępowania chirurgicznego w dużym stopniu zależy od stanu psychicznego pacjenta.
Przypadek. Opisano przebieg leczenia pacjentki, która pod wpływem halucynacji słuchowych dokonała samoamputacji lewej ręki.
Komentarz. Objawy psychotyczne, które przyczyniły się do samouszkodzenia, nie miały istotnego wpływu na postępowanie chirurgiczne i efekty podjętych działań rehabilitacyjnych. Wydaje się, że ze względu na konieczność długotrwałego leczenia pacjentów po samoamputacji w oddziale chirurgicznym, wskazane byłoby szkolenie personelu w zakresie podstaw psychiatrii.