Archiwum 1992–2013

Cel. Autor, polemizując z opinią liberalnych ekonomistów, argumentuje dlaczego dobro, jakim jest zdrowie nie jest dobrem takim samym, jak wiele innych.
Poglądy. Następnie przedstawia pogląd, że ryzyko utraty zdrowia, jest ryzykiem o wymiarze społecznym i dlatego domaga się ono solidarnej ochrony. Wynika z tego, że rynek i konkurencja odgrywają dla podaży dobra, jakim jest zdrowie rolę drugorzędną.
Wnioski. Urynkowienie nie może jako regulator zastąpić zasady solidarności, ta bowiem - z uwagi na szczególną naturę dobra, jakim jest zdrowie - sprawdziła się najlepiej (red).

Cel. Celem badania było poznanie strategii zaradczych stosowanych w sytuacji radzenia sobie ze stresem choroby przewlekłej tj. ze stwardnieniem rozsianym (SM).
Metoda. W badaniu uczestniczyło 60 osób chorych na stwardnienie rozsiane oraz 60 osób zdrowych dobranych do chorych pod względem płci, wieku i wykształcenia. Chorzy i zdrowi wypełniali kwestionariusz „Kierunki radzenia sobie z aktualnymi problemami" COPE w polskiej adaptacji Wrześniewskiego [1, 2]. Ponadto, u osób chorych kontrolowano dodatkowe zmienne: płeć, wiek, wykształcenie, czas chorowania, wiek zachorowania, postać stwardnienia rozsianego oraz sprawność fizyczną (wg EDSS).
Wyniki. Z badania wynika, że chorzy na stwardnienie rozsiane różnią się stosowaniem niektórych strategii zaradczych w radzeniu sobie ze stresem swojej choroby. Przede wszystkim rzadziej mogą koncentrować się na problemie i jego rozwiązaniu. Częściej natomiast (zwłaszcza kobiety) zwracają się ku religii i chętniej poszukują emocjonalnego wsparcia u bliskich i znajomych. Również łatwiej w porównaniu ze zdrowymi akceptują swoją sytuację stresującą, jaką jest choroba. W stwardnieniu rozsianym niektóre strategie zaradcze są związane nie tylko z płcią (tak jak zwracanie się ku religii oraz poszukiwanie emocjonalnego wsparcia), ale także ze sprawnością fizyczną i postacią SM (związek ten dotyczy strategii koncentracji na emocjach i wyładowaniu), wiekiem zachorowania (w strategii zwracania się ku religii) i czasem chorowania (w poszukiwaniu emocjonalnego wsparcia).
Wnioski. Poznanie związków korelacyjnych strategii zaradczych z czynnikami psychospołecznymi może przyczynić się do tworzenia interwencji terapeutycznych wspomagających chorych na stwardnienie rozsiane w przystosowywaniu się do choroby przewlekłej.

Cel. Ocena częstości występowania zaburzeń autonomicznych u chorych na chorobą Parkinsona przy pomocy wybranych metod oraz analiza zależności pomiędzy wynikami testów a cechami klinicznymi choroby.
Metoda. Grupa badana składała się z 21 chorych na chorobę Parkinsona w średnim wieku 68,7 ±8,1 lat. Badanie przeprowadzono przy pomocy kwestionariusza samooceny funkcji układu autonomicznego, testów czynnościowych dla układu sercowo-naczyniowego (bateria Ewinga) oraz metody neurofizjologicznej (współczulna odpowiedź skórna, WOS).
Wyniki. Nieprawidłowy wynik kwestionariusza otrzymano u 71,4% chorych. Dysfunkcję autonomiczną układu sercowo-naczyniowego (>2 testy baterii Ewinga nieprawidłowe) rozpoznano u 42,8% badanych. Nieprawidłowy wynik badania neurofizjologicznego (wydłużenie latencji lub brak WOS przynajmniej w jednej kończynie) stwierdzono u 66,7% chorych. Nie stwierdzono zależności pomiędzy wynikami zastosowanych testów autonomicznych a wiekiem, płcią i postacią choroby. Czas trwania choroby wpływał jedynie na wyniki baterii Ewinga (p = 0,04). Zaobserwowano zależność pomiędzy stopniem nasilenia objawów choroby ocenionym za pomocą skali Webster a wynikami kwestionariusza (p = 0,02), baterią Ewinga (p = 0,0004) i WOS (p = 0,05). Stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy wynikami kwestionariusza a WOS (p = 0,02) oraz pomiędzy WOS a baterią Ewinga (p = 0,005). Nie stwierdzono zależności pomiędzy wynikami kwestionariusza a baterią Ewinga.
Wnioski. Zaburzenia wegetatywne występujące u znacznego odsetka pacjentów z chorobą Parkinsona narastają wraz z postępem choroby. Ocena kwestionariuszowa może stanowić jedynie badanie wstępne. Dla rozpoznania dysfunkcji autonomicznej w chorobie Parkinsona konieczne jest wykonanie dodatkowych testów. Wczesna diagnostyka dysfunkcji autonomicznej, zwłaszcza dotyczącej układu sercowo-naczyniowego, może pomóc w wyodrębnieniu grupy chorych szczególnie narażonych na występowanie powikłań naczyniowych.

Cel. Celem pracy była ocena korelacji miedzy poziomem hormonu tyreotropowego (TSH) a wynikami testów neuropsychologicznych oceniających wybrane funkcje poznawcze u chorych na schizofrenią.
Metody. Ocena funkcji poznawczych za pomocą: Testu łączenia punktów A i B (TMT A&B, Trail Making Test A&B), Testu Stroopa (Color-Word Interference Test), Testu fluencji słownej. Poziomu TSH mierzono za pomocą Architect TSH - chemiluminescencyjnego testu immunoenzymatycznego z użyciem mikrocząstek (CMIA) służącego do ilościowego oznaczania TSH w surowicy krwi firmy Abbott Laboratories. TSH oznaczano u 59 chorych na schizofrenię (w tym 26 kobiet). Przeważało rozpoznanie schizofrenii niezróżnicowanej i paranoidalnej. Funkcje neuropsychologiczne oceniano u 29 osób spośród tych, którym oznaczono poziom TSH w tym 17 kobiet).
Wyniki. Spośród 59 chorych, jedna osoba miała podwyższony poziom TSH. TSH w dolnej granicy zakresu wartości prawidłowych stwierdzono u 11,9 % badanych. Zanotowano ujemną korelację między poziomem TSH w surowicy, a czasem wykonywania drugiej części testu Stroopa. U chorych, których wyniki części B testu TMT były poniżej lub na pograniczu normy zanotowano istotnie niższe średnie stężenie TSH w surowicy w porównaniu do stężenia TSH w grupie osób, których wyniki mieściły się w normie. Zaobserwowano tendencje do niższego poziomu TSH u części chorych na schizofrenię.
Wnioski. Osłabienie niektórych funkcji poznawczych wiązało się z niższym poziomem TSH.

Cel. Ocena poziomu agresywności, kontroli i kierunku agresji oraz specyficznych zachowań agresywnych w grupie pacjentów z rozpoznaniem dyspepsji czynnościowej i zespołu jelita nadwrażliwego.
Metoda. Badaniami objęto 50 osób (31 kobiet i 19 mężczyzn w wieku 18-58 lat, średnio: 37,7 lat) z rozpoznaniem dyspepsji czynnościowej i zespołu jelita nadwrażliwego. W badaniach wykorzystano „Inwentarz psychologiczny syndromu agresji" (IPSA).
Wyniki. Chorzy z rozpoznaniem dyspepsji czynnościowej i zespołu jelita nadwrażliwego charakteryzowali się niskim nasileniem agresywności. Między badanymi grupami wykazano istotną różnicę poziomu kontroli zachowań agresywnych - wysoki u chorych z dyspepsją czynnościową, natomiast przeciętny u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego (U = 198,00; p<0,05). Nie stwierdzono istotnych różnic poziomu badanych zachowań agresywnych zależnych od rozpoznania klinicznego. Badane grupy wykazywały niski poziom samoagresji, agresji ukrytej i agresji skierowanej na zewnątrz.
Wnioski. Chorzy z zaburzeniami funkcjonalnymi przewodu pokarmowego charakteryzują się niskim nasileniem agresywności. Poziom kontroli zachowań agresywnych różnicuje pacjentów z rozpoznaniem dyspepsji czynnościowej i zespołu jelita nadwrażliwego.

Cel. W dziesiątym wydaniu międzynarodowej klasyfikacji chorób (ICD-10) - uwzględniając różne tradycje diagnostyczne oraz odrębność nozologiczną i korzystne rokowanie psychoz ostrych krótkotrwałych - wprowadzono kategorię F23 ostrych i przemijających zaburzeń psychotycznych (ATPD). Celem pracy jest przegląd dostępnych badań dotyczących tego zagadnienia.
Poglądy. W świetle dotychczasowych badań ATPD jawią się jako zaburzenia rzadko występujące w populacji hospitalizowanych, z wyraźną dominacją u płci żeńskiej, ostrym, lub nagłym początkiem, wielopostaciową symptomatologią, brakiem charakterystycznego podłoża osobowościowego oraz sprzecznymi danymi odnośnie stabilności diagnozy w obserwacjach rocznych i bardziej spójnymi w obserwacjach dłuższych. Badania rodzinne i osobowościowe pokazują jednak, że w obrębie ATPD, pod względem podatności na stres, obciążeń rodzinnych i cech osobowości rysuje się wyraźny podział na psychozy z objawami schizofrenii i bez nich.
Wnioski. Rośnie liczba argumentów potwierdzających celowość wyodrębnienia ATPD spośród innych zaburzeń psychotycznych. Jednakże zagadnienie to wymaga dalszych badań.

Cel. Przedstawienie badań nad związkiem pomiędzy paleniem papierosów a ryzykiem wystąpienia udaru mózgu.
Poglądy. Palenie papierosów jest niezależnym czynnikiem ryzyka udaru mózgu. Ryzyko względne udaru zwiększa się wraz z liczbą wypalanych papierosów i zależy od rodzaju udaru. Ryzyko nie zależy wyraźnie od pici i jest największe dla palaczy w średnim wieku (w porównaniu z osobami niepalącymi). Po zaprzestaniu palenia ryzyko względne udaru znacząco się zmniejsza, co wskazuje na związek przyczynowo-skutkowy między paleniem papierosów i zachorowaniem na udar. Coraz więcej jest dowodów na to, że palenie bierne jest również czynnikiem ryzyka udaru.
Wnioski. Uzależnienie od nikotyny jest groźną dla życia chorobą, której leczenie powinni podejmować lekarze wszystkich specjalności.

Cel. Przedstawienie nowych leków przeciwpadaczkowych oraz omówienie ich mechanizmów działania.
Poglądy. Padaczka jest częstym schorzeniem neurologicznym występującym u około 1% populacji. Uważa się, że napady drgawkowe i padaczka powstają w wyniku zaburzenia równowagi między układami pobudzającymi a hamującymi w o.u.n. W utrzymaniu homeostazy zaangażowane są liczne układy między innymi GABA-ergiczny, glutaminianergiczny, jak również monoaminy, neurotrofiny i neuropeptydy. Obecnie stosowane lekiprzeciwpadaczkowe charakteryzują się objawami niepożądanymi oraz brakiem efektu terapeutycznego u około M pacjentów. Dlatego też poszukiwane są nowe substancje przeciwdrgawkowe, które byłyby bardziej efektywne i miały lepszy profil tolerancji.
Wnioski. Terapia farmakologiczna stanowi podstawę leczenia chorych na padaczkę. Leki przeciwpadaczkowe posiadają różne mechanizmy działania. Wydaje się, że największe znaczenie w hamowaniu drgawek mają związki blokujące kanały sodowe i wapniowe oraz nasilające przekażnictwo GABA-ergiczne.

Cel. Przedstawienie „Skali impulsywności Barratta" (Barratt Impulsivity Scale, BIS-11).
Poglądy. Nadmierna impulsywność występuje w wielu zaburzeniach psychicznych i może w znaczący sposób wpływać na przebieg zaburzenia i postępowanie terapeutyczne. Impulsywność jest istotnym problemem w praktyce klinicznej a jej ocena - ważnym elementem analizy psychopatologicznej. Pomocne w tym mogą być skale oceniające różne aspekty impulsywności i jej nasilenie. BIS-11 jest często używana zarówno w badaniach oceniających związek między impulsywnością a czynnikami biologicznymi, jak i w badaniach nad skutecznością leków i metod terapeutycznych stosowanych u osób z zaburzoną impulsywnością. Przedstawiono krótką historię powstawania skali, omówiono zasady jej stosowania oraz załączono polską wersję skali BIS-11
Wnioski: BIS-11 jest przydatnym narzędziem, które znajduje zastosowanie w praktyce klinicznej i badawczej.

Cel. Celem pracy jest przedstawienie tych cech zawodu psychologa, które przemawiają za zaliczeniem go do grupy tzw. zawodów wolnych.
Poglądy. Psychologia naukowa w Polsce liczy sobie już ponad sto lat. Kolejne władze ustawodawcze prawie przez cały wiek XX regulację zagadnień związanych z wykonywaniem zawodu psychologa pozostawiały jednak na uboczu. Taki stan rzeczy może zastanawiać z kilku powodów. Po pierwsze, powstaje na naszych oczach nowa korporacja zawodowa, która ma reprezentować interesy dość prężnej grupy zawodowej. Ponadto, liczba „młodych" psychologów wzrasta z roku na rok, a członkowie społeczeństwa, przed którymi zmieniający się świat stawia nowe wyzwania, coraz chętniej z pomocy psychologów korzystają.
Wnioski. Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów z dnia 8 czerwca 2001 r. obowiązuje od dnia 1 stycznia 2006 r. Należy jednak pamiętać, że z faktu tego wynikają dla nas psychologów nie tylko uprawnienia, ale także liczne obowiązki.

Cel. Przypomnienie psychiatrom zakresu i treści wystawianych przez nich zaświadczeń, zależnych od pełnionej funkcji, dla zapobieżenia możliwości przekraczania przez nich swoich kompetencji.
Poglądy. Biegły psychiatra w opinii sądowo-psychiatrycznej wystawia oceny, do których jest zobowiązany: w postępowaniu karnym treścią art. 202 § 4 k.p.k., a więc dotyczące poczytalności w okresie zarzucanego sprawcy czynu, zdolności do udziału w postępowaniu, a w razie potrzeby co do konieczności stosowania środka zabezpieczającego, ponadto odpowiada na ewentualne dodatkowe pytania organu procesowego; w postępowaniu cywilnym oceny zależą od rodzaju postępowania. Jako lekarz sądowy jest uprawniony do wystawiania zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie (w określonej dacie, z zaznaczeniem okresu tej niemożności).
Wnioski. Lekarz leczący ma prawo wydać zaświadczenie o leczeniu pacjentowi na jego żądanie lub żądanie innego lekarza leczącego (temu lekarzowi), organowi uprawnionemu z mocy prawa - pod warunkiem poinformowania o tym przed badaniem osoby mającej być badaną.

Cel. Zapoznanie lekarzy z nowymi ustawowymi unormowaniami powoływania lekarzy do pełnienia czynności lekarzy sądowych, jedynie uprawnionych do usprawiedliwiania niestawiennictwa z powodu choroby na wezwanie organu prowadzącego postępowanie karne lub cywilne.
Pogłądy. Unormowania obecne zdecydowanie różnią się od przepisów zawartych w uprzednio wydawanych rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości. Obecnie uprawnienia wykonywania czynności lekarza sądowego mają jedynie ci lekarze, z którymi prezes sądu okręgowego zawrze umowę. Wybiera ich z listy kandydatów rekomendowanych przez okręgową radę lekarską. Przepisy dotyczące nabywania i utraty prawa do wykonywania czynności lekarza sądowego kładą największy nacisk na niekaralność, brak postępowań karnych lub związanych z zastrzeżeniami do pełnionego zawodu lekarza, a przy uzasadnionych wątpliwościach co do rzetelności ich pracy (wydawanych zaświadczeń) prezes sądu okręgowego rozwiązuje umowę ze skutkiem natychmiastowym.
Wnioski. Znajomość unormowań, nawet krytykowanych, ale obowiązujących, jest istotna dla wszystkich lekarzy, aby nie wchodzili w kompetencje lekarza sądowego, a dla lekarzy sądowych, by wykonując rzetelnie swą pracę, domagali się jej poszanowania.

Cel. Przedstawiono trudności medyczno-prawne dotyczące z opieki psychiatrycznej nad cudzoziemcami w naszym kraju.
Przypadek. Przedstawiono przypadek obywatela szwedzkiego hospitalizowanego w naszej Klinice z powodu schizofrenii paranoidalnej. W świetle obowiązującego prawa nie było możliwości przewiezienia pacjenta do Szwecji wbrew jego woli.
Komentarz. Istnieje potrzeba stworzenia odpowiednich regulacji prawnych dotyczących opieki psychiatrycznej nad cudzoziemcami przebywającymi w naszym kraju.

Cel. Opis specyfiki otępienia oraz zaburzeń neuropsychiatrycznych występujących w chorobie Huntingtona (HD) ilustrowany przykładem 34-letniej pacjentki z wczesną postacią choroby, hospitalizowanej trzykrotnie w Klinice Psychiatrii.
Poglądy. Choroba Huntingtona jest postępującą zwyrodnieniową chorobą OUN, której towarzyszą zaburzenia ruchowe, otępienie oraz zaburzenia psychiczne. Rozpoznanie ustalane jest jest na podstawie testów genetycznych, badań neuroobrazowych oraz badań neuropsychiatrycznych. Związanymi z HD zaburzeniami są: wahania nastroju, zaburzenia osobowości, drażliwość i zachowania eksplo-zywne, zaburzenia psychotyczne podobne do schizofrenii, tendencje samobójcze oraz specyficzne zaburzenia funkcji poznawczych.
Wnioski. Otępienie w chorobie Huntingtona różni się od towarzyszącego innym chorobom zwyrodnieniowym OUN. Zaburzenia psychiczne mogą być pierwszymi sygnałami rozpoczynającego się procesu chorobowego.