Streszczenie
Cel. Ustalenie trendów rozpowszechnienia zjawiska długoterminowej opieki całodobowej, próba wyjaśnienia przyczyn jego terytorialnego zróżnicowania, odpowiedź na pytanie, czy następuje tzw. transinstytucjonalizacja, czyli przesuwanie chorych z placówek leczniczych do opiekuńczych.
Metoda. Badane w kolejnych latach populacje przewlekle chorych składają się z trzech podgrup: przebywający co najmniej rok w szpitalach i oddziałach psychiatrycznych, przebywający w końcu roku w domach pomocy społecznej oraz przebywający w końcu roku w zakładach opiekuńczo leczniczych. W analizie przyczyn zróżnicowania terytorialnego uwzględniono 7 zmiennych niezależnych, korelacje ustalano przy pomocy współczynnika Spearmana.
Wyniki. W latach 1992-2005 rozpowszechnienie przewlekle hospitalizowanych wzrosło z 66 do 80 na 100 000 ludności. Udział placówek leczniczych spadł z 43% do 11%o, proporcja podopiecznych domów pomocy społecznej wzrosła z 57% do 74%o, wielu chorych przeniesiono do placówek opiekuńczo-leczniczych. Rozpowszechnienie jest znacznie zróżnicowane terytorialnie, wskaźniki najwyższe często przekraczają dwukrotnie wskaźniki najniższe. Zróżnicowanie terytorialne zależy w pewnym stopniu od odsetka ludności wiejskiej w województwach, nie zależy natomiast od ich sytuacji ekonomicznej, oraz od dostępności następujących placówek: oddziałów dziennych i zespołów leczenia środowiskowego, środowiskowych domów samopomocy dla psychicznie chorych, domów pomocy dla osób starszych oraz domów dla bezdomnych.
Wnioski. W ciągu 13 badanych lat rozpowszechnienie przewlekle hospitalizowanych wzrosło o 21%o. Wyraźnie postępuje tzw. transinstytucjonalizacja. Relatywnie najniższe jest rozpowszechnienie w mazowieckim i pomorskim, najwyższe w łódzkim i świętokrzyskim. Rozpowszechnienie w niewielkim stopniu zależy od odsetka ludności wiejskiej w województwie.