Streszczenie
Cel. Przedstawiono wyniki oceny orzecznictwa psychiatrycznego w zakresie przyjęć do szpitali bez zgody w trybie nagłym i wnioskowym oraz według rozpoznań.
Metoda. Na podstawie wyników badania za pomocą „Kwestionariusza oceny opinii psychiatrycznych" i „Kwestionariusza oceny akt sądu opiekuńczego" zbadano 560 akt i opinii psychiatrycznych, w tym 436 spraw w trybie nagłym i 124 w trybie wnioskowym. Analizowano jakość akt i opinii w sprawach prowadzonych w trybie nagłym i wnioskowym. Próbowano też wskazać na wyróżniające cechy spraw dotyczących chorych z psychozami urojeniowymi i afektywnymi.
Wyniki. W trybie nagłym przeważały osoby z rozpoznaniem psychoz schizofrenicznych (53,2%). Znaczna ich część (25,5%) nie była zdolna do wyrażenia zgody na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, większość (66,3%) nie zgadzała się na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego lub oddziału psychiatrycznego szpitala ogólnego, a 8,2% wyraziła zgodę na pobyt i leczenie tuż po przyjęciu. Najważniejsze zanotowane nieprawidłowości - to: brak osobistego badania (11% opinii), niedostatecznie uzasadniona przesłanka społeczna (31%) lub jej brak (37%). Przesłanka medyczna była dobrze lub dostatecznie uzasadniona w 73%, niedostatecznie w 18%, a jej brak zanotowano w 9% zbadanych opinii. W sprawach prowadzonych w trybie wnioskowym, odwołania od postanowienia sądu lub udział adwokata w postępowaniu zanotowano tylko w niespełna 1% postępowań. Znaczna część uczestników (43%) i biegłych (35%) nie brała udziału w rozprawie. Większość spraw (74%) kończyła się w okresie 12 tygodni. Odsetek zwrotów, umorzeń, rzadziej oddaleń wniosków wynosi tylko 25%, a większość postępowań (75%) kończyła się postanowieniem o skierowaniu uczestnika do szpitala. Znaczną część świadectw (45%) załączonych do wniosków wydano bez osobistego badania i bez szczegółowego uzasadnienia potrzeby leczenia w szpitalu psychiatrycznym Natomiast większość opinii biegłych wydano na podstawie osobistego badania, najczęściej w domu uczestnika (46%), rzadziej w poradni (21%) lub szpitalu (11%). Wśród rozpoznań przeważają psychozy schizofreniczne (17%) i zespoły paranoidalne (26%). Przesłanka medyczna była w 41% dobrze uzasadniona, w 26% - dostatecznie, w 14% - niedostatecznie, a w 21% opinii nie było uzasadnienia potrzeby leczenia.
Wnioski. W przypadku trybu nagłego często brakuje określenia przesłanki społecznej i dostatecznego jej uzasadnienie, a co 9 opinię wydawano bez osobistego badania. W trybie wnioskowym, rzadko notuje się odwołania i udział adwokata w postępowaniu, a znaczna część uczestników i biegłych nie uczestniczy w rozprawie. Znaczna część świadectw jest wydawana bez osobistego badania i szczegółowego uzasadnienia potrzeby leczenia w szpitalu psychiatrycznym. Natomiast niezależnie od trybu, dobrze opisywane są przesłanki medyczne.