Archiwum 1992–2013

Omawiając interdyscyplinarny charakter psychogeriatrii i jej miejsce wśród specjalności medycznych, autor wskazuje na konieczność respektowania holistycznego paradygmatu w podejściu do chorego w wieku podeszłym w zdrowiu i chorobie.

Autorka zwraca uwagę na wielorodność czynników patogennych w wieku podeszłym oraz potrzebę wieloaspektowego podejścia leczniczego w gerontologii, z podkreśleniem znaczenia czynników zaburzających stan psychiczny i sytuację społeczną chorego. (red.)

Odwołuję się do koncepcji wyuczonej bezradności i depresji Seligmana. Seligman zakłada podobieństwo między wyuczoną bezradnością a stanem depresji psychogennej (przyczyny i symptomy). Depresja może wynikać z przekonania jednostki o braku kontroli nad zdarzeniami, wypływa z utrwalonych pesymistycznych nawyków wyjaśniania zdarzeń (atrybucja przyczyn porażek). Osoby depresyjne trafniej jednak niż niedepresyjne spostrzegają swój wpływ na rzeczywistość. Straty, ponoszone z upływem lat sprawiają, że ludzie starzy mają większe szanse na przeżywanie depresji. Otoczenie społeczne wywiera wpływ na przebieg depresji i skuteczność jej leczenia.

Autor analizuje przyczyny trudności w rozpoznawaniu i różnicowaniu depresji z najczęściej występującymi w wieku podeszłym chorobami somatycznymi. Należy zwrócić uwagę, że także leczenie stosowane w chorobach somatycznych może być przyczyną lub nasilać objawy depresji. W związku z tym istotna jest wiedza o interakcjach pomiędzy lekami przeciwdepresyjnymi i lekami internistycznymi.

W pracy przedstawiono aktualny przegląd piśmiennictwa dotyczący uwarunkowań współwystępowania i zależności etiopatogenetycznych depresji i niektórych chorób somatycznych.

W pracy dokonano przeglądu wybranych aktualnych zagadnień związanych z diagnostyką i terapią depresji maskowanej u chorych w wieku podeszłym. Szczególną uwagę zwrócono na trudności różnicowo-rozpoznawcze masek depresji.

Autor dokonuje przeglądu piśmiennictwa dotyczącego występowania depresji po przebytym udarze mózgu. Przedstawiono rozpowszechnienie, etiopatogenezę, obraz kliniczny i problemy związane z leczeniem depresji poudarowej.

Odmienność patologii, a zwłaszcza symptomatologii, towarzysząca starczej inwolucji leży u podłoża zaburzeń psychicznych, które występują, jako skutek i jedyny nieraz objaw somatycznych procesów chorobowych u osób w podeszłym wieku. Autorka omawia ich pierwotne i bezpośrednie przyczyny.

Wychodząc od zadań układu odpornościowego w organizmie człowieka wykazano, że narastająca wraz ze starzeniem się niesprawność tego układu jest skumulowanym efektem oddziaływania wielu czynników, zwłaszcza takich, jak: postępująca z wiekiem fizjologiczna inwolucja grasicy, prowadząca do spadku odporności komórkowej i humoralnej, zmiany w biochemicznym i genetycznym podłożu zjawisk immunologicznych i nawarstwione skutki niekorzystnych oddziaływań środowiska bytowania człowieka. Sumarycznym efektem niekorzystnych zmian są u ludzi w podeszłym wieku najczęściej: (l) niska zdolność organizmu do likwidacji infekcji, (2) niemożność skutecznego przeciwstawienia się nowotworom i (3) skłonność do autoimmunizacji. Prawidłowości zmian w układzie odpornościowym starzejącego się człowieka sugerują lekarzowi pierwszego kontaktu z pacjentem w starszym i podeszłym wieku szereg elementarnych środków immunoprofilaktyki oraz immunoterapii.

Autorka omawia częstość i charakter charakterystycznych dla wieku podeszłego zaburzeń neurolgicznych i psychicznych w przebiegu układowego tocznia rumieniowatego, reumatoidalnego zapalenia stawów, polimialgii reumatoidalnej oraz zapalenia tętnicy skroniowej. (red.)

Potrzeba osiągnięcia efektu antypsychotycznego u ludzi starszych nie może przeważać nad ostrożnością związaną z unikaniem objawów niepożądanych. Dlatego decyzja o podjęciu leczenia neuroleptykiem, winna być poprzedzona dokładną analizą przewidywanych skutków oraz ryzyka objawów ubocznych. Klasyczne neuroleptyki, ze względu na profil tolerancji, mniej nadają się do stosowania u osób starszych, niż neuroleptyki atypowe. Przez atypowość rozumie się nie powodowanie (lub powodowanie znacznie mniej nasilonych) objawów pozapiramidowych (a także późnych dyskinez), skuteczność w leczeniu zarówno objawów pozytywnych jak i negatywnych, a także korzystny wpływ na funkcje poznawcze oraz nie powodowanie (lub powodowanie nieznacznego) wzrostu poziomu prolaktyny. Na przykładzie starszych i nowszych neuroleptyków omówiono możliwości leczenia osób starszych.

Pacjenci w podeszłym wieku cierpiący z powodu choroby nowotworowej są w szczególnej trudnej sytuacji. Trudna jest sytuacja psychologiczna związana z rozpoznaniem nowotworu. Badania diagnostyczne i leczenie są bardzo agresywne. Dlatego chorzy w podeszłym wieku wymagają nie tylko specjalnego podejścia, ale też pewnych odmienności postępowania i ustalenia na podstawie badań klinicznych postępowania najbardziej właściwego.

Pacjentki w wieku podeszłym stanowiły prawie 20% wszystkich chorych hospitalizowanych w żeńskim oddziale ogólnopsychiatrycznym. Średni czas pobytu chorych w wieku podeszłym był niewiele dłuższy od pobytu pozostałych chorych. Najczęstszym stawianym rozpoznaniem była depresja. U 15% przyczyną hospitalizacji były jakościowe zaburzenia świadomości, które rozwinęły się na podłożu zaburzeń somatycznych.

W pracy przedstawiono wyniki analizy dokumentacji medycznej pacjentów kliniki psychiatrycznej w wieku podeszłym z uwzględnieniem przyczyn hospitalizacji, związku wystąpienia zaburzeń psychicznych z wiekiem i współwystępowania chorób somatycznych.

Grupę 28 osób po 60 r.ż. wyłonionych spośród pacjentów hospitalizowanych w Klinice Gastroenterologii Instytutu Chorób Wewnętrznych AM w Poznaniu i spośród 104-osobowej grupie pensjonariuszy Państwowego Domu Pomocy Społecznej (PDPS) w Poznaniu poddano szczegółowemu badaniu podmiotowemu pod kątem objawów klinicznych hipotonii poposiłkowej oraz współistniejących schorzeń i przyjmowanych leków, badaniu przedmiotowemu dla wyznaczenia BMI i badaniom dodatkowym dla potwierdzenia wstępnego rozpoznania hipotonii poposiłkowej. Pomiarów ciśnienia tętniczego krwi dokonywano u badanych 15 minut przed posiłkiem i co 15 minut po posiłku – do 90 minut w sposób typowy, na tętnicy ramiennej. Stwierdzono, że spadek ciśnienia tętniczego krwi o wymagane 20 mmHg, w czasie najczęściej od 45-90 minut po posiłku wystąpił u 14 osób, tj. 50% wytypowanych z czynnikami ryzyka hipotonii poposiłkowej.

W artykule przedstawiamy wyniki badania objawów otępiennych i depresji u pacjentów w wieku podeszłym (po 65 r.ż.), hospitalizowanych w Klinice Gastroenterologii i Żywienia Człowieka AM w Poznaniu z przyczyn internistycznych. Badanie przesiewowe wykonano używając „Geriatrycznej skali depresji" w wersji skróconej oraz skali oceny zdolności poznawczych Folsteinów Mini-Mental State. Porównanie wyników badania przesiewowego ze specjalistycznym badaniem psychiatrycznym wykazało 100% zgodność. Zastosowanie „Geriatrycznej skali depresji" i Mini-Mental Stale jest szybką i miarodajną metodą diagnostyki zaburzeń depresyjnych i otępiennych u pacjentów w podeszłym wieku, hospitalizowanych na oddziałach internistycznych.

Majaczenie w wieku podeszłym jest najczęstszym zespołem jakościowych zaburzeń świadomości. Stanowić może 22-38% przypadków hospitalizowanych starszych pacjentów. W schorzeniach kardiologicznych najczęściej występuje w niewydolności krążenia i zawale mięśnia sercowego.

Dokonano retrospektywnej analizy historii chorób 34 pacjentów powyżej 65 r.ż. z zaburzeniami psychicznymi, wyłonionych spośród 1749 hospitalizowanych w Klinice Gastroenterologii Instytutu Chorób Wewnętrznych AM w Poznaniu w latach 1995-1996, pod kątem występowania, obok podstawowych rozpoznań z zakresu układu pokarmowego, zaburzeń świadomości i zaburzeń psychicznych. Stwierdzono, że przyczyną zaburzeń świadomości była najczęściej ciężka marskość wątroby lub rak tego narządu, nieco rzadziej ostre krwawienie z przewodu pokarmowego z następową niedokrwistością. Wśród przyczyn zaburzeń nastroju, napędu, snu, pamięci i osobowości dominował przewlekły ból, a także choroby nowotworowe. Zaburzenia psychiczne występowały częściej u kobiet, aniżeli u mężczyzn (12: l). Występowanie zaburzeń psychicznych u osób w podeszłym wieku ze schorzeniami somatycznymi stanowi zły czynnik prognostyczny. Podczas pobytu w Klinice zmarło 12 spośród 34 chorych należących do analizowanej grupy.

Autorzy przedstawiają działalność nowej formy lecznictwa otwartego w Polsce na przykładzie poradni psychogeriatrycznych funkcjonujących w dwóch miastach wojewódzkich. Analizują celowość organizowania takich struktur oraz rozważają dalsze implikacje funkcjonowania poradni w sieci lecznictwa dla chorych w wieku podeszłym. Wskazują na istotną rolę leczenia ambulatoryjnego w zwiększaniu efektywności pomocy.

Autorzy przedstawiają sytuację wyjściową opieki psychiatrycznej nad osobami w wieku podeszłym, stan obecny oraz projekt docelowy w postaci zintegrowanej formy opieki psychogeriatrycznej w rejonie działania Wojewódzkiego Ośrodka Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu (350 tys. mieszkańców).

W artykule przedstawiono trzy opisy kazuistyczne depresji u chorych ze wszczepionym rozrusznikiem serca, zwracając uwagę na dobre rezultaty leczenia fluwoksaminą.