Streszczenie
Z 936 opinii sądowo-psychiatrycznych wydanych po obserwacjach szpitalnych przez 19 różnych oddziałów i szpitali psychiatrycznych w Polsce wybrano i poddano analizie 428. Dotyczyły one sprawców, u których rozpoznano takie niepsychotyczne zaburzenia psychiczne, jak: zaburzenia osobowości (190), upośledzenie umysłowe (41) i organiczne zaburzenia psychiczne (197). Osoby te dopuściły się ogółem 618 czynów karalnych. We wszystkich kategoriach diagnostycznych najczęściej były to czyny przeciwko mieniu. Czyny osób z zaburzeniami osobowości charakteryzował wysoki odsetek czynów przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstw), przeciwko rodzinie i przeciwko wolności (w tym przestępstw seksualnych). Czyny osób upośledzonych – to wysoki odsetek czynów przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstw), przeciwko wolności (w tym przestępstw seksualnych), który był najwyższy w całej badanej grupie i dwukrotnie wyższy niż w latach sześćdziesiątych. Czyny osób z organicznymi zaburzeniami psychicznymi obejmują czyny przeciwko wolności (w tym przestępstw seksualnych), przeciwko rodzinie (najwyższy w całej grupie) oraz przeciwko życiu i zdrowiu (w tym zabójstw). Ofiarami zabójstw badanych osób były najczęściej osoby z dalszej rodziny, znajomi lub osoby obce, a ich tłem – zadawnione konflikty, silne emocje i wpływ alkoholu. Porównanie tych wyników z wynikami badań Uszkiewiczowej z 1960 r. wykazało, że rodzaj i odsetki czynów dokonanych przez osoby z takimi rozpoznaniami pozostały zbliżone, w szczególności dotyczy to czynów przeciwko mieniu, życiu i zdrowiu, zabójstw i przestępstw seksualnych (z wyjątkiem osób upośledzonych umysłowo, wśród których ten odsetek wzrósł). W porównaniu z tamtymi badaniami odnotowałyśmy nieco wyższy odsetek podpaleń i liczne czyny przeciwko rodzinie (znęcanie się), których wówczas nie odnotowano.