Streszczenie
Praca porównuje wyniki dwóchkolejnych badań opinii społeczeństwa polskiego natemat chorób psychicznych przeprowadzonych w latach1996 i 1999.
Celem powtórnego badania byłaocena stabilności lub zmian zanotowanych w czasiebadania pierwszego.
Osoby i metoda badania–badaniaprzeprowadzono na reprezentatywnych, losowo – adresowych próbach liczących 1088 (lipiec1996) i 1003 (grudzień 1999) respondentów, przypomocy ankieterów CBOS przy wykorzystaniutego samego zestawu pytań.
Wyniki. Analizowaneopinie na temat chorób psychicznych i chorychpsychicznie okazały się bardzo stabilne. Co trzeciankietowany potwierdzał, że zna jakąś osobę chorąpsychicznie. W społecznym stereotypie choroby psychicznejdominuje pejoratywny sposób określaniaosób nią dotkniętych, choć w porównaniu z pomiaremz lipca '96 odnotowano niewielką zmianę w korzystnymkierunku. Nie zmienił się poziom lękuprzed chorobami psychicznymi ani charakter przypisywanychchorym atrybutów poznawczych. Częśćz nich, opisująca chorych, jako „uciążliwe, bezradneofiary" zyskuje niemal powszechną aprobatęspołeczną, nieco więcej kontrowersji budzi natomiast przekonanie o szczególnej „agresywności"lub„wrażliwości"chorych. Niezależnie od sposobuokreślania dystansu wobec chorych, jego charakternie uległ zmianie w porównaniu z rokiem '96. Stopieńdeklarowanej życzliwości wobec chorych psychicznienie uległ zmianie i jest mniejszy niż wobecchorych z problemami typu „niezawinionego nieszczęścia" (kalectwo, upośledzenie umysłowe), leczwiększy niż wobec chorych z problemami zdrowiainterpretowanymi często w kategoriach „zawinionegozłamania reguł społecznych"(AIDS, narkomania,alkoholizm). Respondenci deklarują więcejwłasnej życzliwości, niż dostrzegają jej u innych.Nie zmienił się dystans społeczny wyrażanysprzeciwem wobec pełnienia różnych ról społecznychprzez chorych psychicznie –jego nasilenie zależy odtego, w jakim stopniu pełnione role wiążą się z odpowiedzialnościąza los innych ludzi. Stabilności ogólnychwskaźników dystansu wobec chorych towarzysząznaczne zmiany dystansu grup o różnej charakterystycespołecznej. Społeczeństwo polskie cechujedość wysoki poziom zaufania do instytucji psychiatrycznychodpowiedzialnych za terapię chorych.
Wnioski–wyniki wskazujące na trwałość stereotypowychwyobrażeń, sprzyjających negatywnej stygmatyzacjii dystansowaniu się wobec chorych psychicznie,mogą stanowić punkt wyjścia do działańedukacyjnych i opiniotwórczych zmieniających testereotypowe wyobrażenia, łagodzących stygmatyzacjęi dystans.