Streszczenie
Objawy neurologiczne i psychiatryczne u chorych na toczeń rumieniowaty układowy (NP-t.r.u.) obejmują szerokie spektrum powikłań, które mogą prowadzić do inwalidztwa, a nawet śmierci chorego. Celem pracy była ocena częstości występowania objawów NP u chorych na t.r.u. ze współistnieniem zespołu antyfosfolipidowego (APS) i bez niego. Dodatkowo oceniano przydatność techniki tomografii komputerowej (CT) i magnetycznego rezonansu jądrowego (MR) w diagnostyce zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Badaniem objęto 58 chorych na t.r.u. (54 kobiety, 4 mężczyzn, średni wiek: 40,4±15,5 lat). u 8 chorych rozpoznano współistnienie APS (t.r.u. + APS). Objawy NP stwierdzono u 28 chorych na t.r.u. (48%). Powikłania naczyniowe (TIA, udar dokonany, krwotok wewnątrzmózgowy) stwierdzono u 12 chorych, bóle głowy – u 11 chorych, polineuropatię obwodową – u 7 chorych, zaburzenia psychiatryczne – u 6 chorych, zaburzenia emocjonalne – u 4 chorych, zaburzenia ruchowe – u 3 chorych. Inne objawy (padaczka, zespół otępienny, zaburzenia poznawcze, bezsenność) obserwowano u pojedynczych chorych. U 82% chorych objawy NP-t.r.u. występowały od początku trwania choroby. W grupie z objawami NP-t.r.u. średni wiek chorych był zbliżony do wieku pozostałych chorych (41,8 vs 39,2 lat), natomiast średni czas trwania choroby był w tej grupie znacznie dłuższy {95,9 vs 40,2 miesięcy). Wszyscy 4 chorzy mężczyźni należeli do grupy NP-t.r.u. W grupie 8 chorych na t.r.u. + APS objawy NP stwierdzono u 7 chorych (88%), tylko u 3 chorych (43%) objawy te występowały od początku trwania tocznia układowego. U 20 chorych wykonano badanie CT i MR głowy. Badanie CT uwidoczniło: u 2 chorych – liczne ogniska niedokrwienne, u l chorego – krwotok wewnątrzmózgowy, u 7 chorych – umiarkowany zanik mózgu. Badanie MR wykazało: u l0 chorych – zmiany ogniskowe (liczne ogniska niedokrwienne – u 7 chorych, pojedyncze ogniska niedokrwienne – u 2 chorych, liczne ogniska niedokrwienne + krwotok wewnątrzmózgowy – u l chorego), a u 5 chorych – zaniki mózgu. U chorych na toczeń rumieniowaty układowy występuje szerokie spektrum objawów świadczących o zajęciu układu nerwowego. Współistnienie zespołu antyfosfolipidowego u chorych na t.r.u. znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia objawów NP. Badanie MR w porównaniu z CT jest bardziej przydatne w wykrywaniu zmian w układzie nerwowym u chorych na t.r.u., niezależnie od współistnienia lub nie zespołu antyfosfolipidowego.