Streszczenie
Na podstawie danych z piśmiennictwa i doświadczenia Zakładu Anatomii Patologicznej w Instytucie Reumatologicznym autorka przedstawia najbardziej charakterystyczne typy zmian morfologicznych w naczyniach krwionośnych w układowych chorobach zapalnych tkanki łącznej, zwłaszcza tych, w których zajęcie układu nerwowego nie należy do rzadkości. Niezależnie od charakteru zmian spostrzeganych w naczyniach krwionośnych dochodzi do następstw tkankowych zamknięcia ich światła lub pękania ścian, co na terenie układu nerwowego, zarówno ośrodkowego jak obwodowego, może prowadzić do różnych zespołów neurologicznych. W reumatoidalnym zapaleniu stawów (r.z.s.) zmiany w naczyniach o charakterze zapalno-martwiczym lub proliferacyjnym dotyczące różnego kalibru i rodzaju naczyń, mogą być przyczyną zespołów neurologicznych ze strony obwodowego, natomiast wyjątkowo rzadko – ośrodkowego układu nerwowego. W guzkowym zapaleniu tętnic (g.z.t.) nawet w ponad połowie przypadków może dochodzić do zajęcia zarówno obwodowego, jak centralnego układu nerwowego w wyniku niedokrwienia spowodowanego przez zmiany zapalno-martwicze tętnic prowadzące bądź do niedokrwienia, bądź wylewów spowodowanych pęknięciem osłabionej przez proces patologiczny ściany. W toczniu rumieniowatym układowym (t.r.u.) zajęcie ośrodkowego układu nerwowego obserwuje się u 25% do 75% chorych. Odpowiedzialne za to są rozproszone zmiany zakrzepowe i zapalne naczyń krwionośnych związane z odkładaniem kompleksów immunologicznych lub z krążącymi przeciwciałami antyfosfolipidowymi. Z tymi ostatnimi zapewne należy wiązać zmiany o charakterze zakrzepów szklistych lub proliferacji błony wewnętrznej naczyń krwionośnych.