Archiwum 1992–2013

Mechanizm, który prowadzi do zmiany początkowego, kontrolowanego używania i nadużywania leków w stan uzależnienia (dependence), pozostaje niewyjaśniony. Spośród wielu postulowanych koncepcji na uwagę zasługt!je, postępujące w miarę rozwoju uzależnienia, zaburzenie fimkcji układu nagrody (koncepcja allostazy {Koob i LeMoa! 2001}). Zgodnie z proponowaną przez nas hipotezą, uzależnienie może być związane z zaburzeniem
mechanizmu zaspokojenia popędu (drive satisfaction). O ile stan, w którym działa określony popęd (w tym przypadku przejawiający się dążeniem do kontaktu ze środkiem uzależniającym) charaktelyzuje się ogólną aktywacją psychoruchową i mobilizacją organizmu, to stan nasycenia popędu przejawia się uspokojeniem i demobilizacją. Zgodnie z koncepcją J. Konarskiego [1967], stan ten jest wyrazem działania mechanizmu .. antynapędu" (antidrive). Uruchomienie tego mechanizmu umożliwia spokojny przebieg reakcji kansumacyjnej i zaspokajanie innych popędów. Nasza propozycja zakłada, że upośledzenie wspomnianego mechanizmu .. antynapędu" może prowadzić do rozwoju uzależnienia. W tej sytuacji utrzymuje się przetrwale, kompulsywIle zachowanie apetencyjne (poszukiwanie narkotyku, dążenie do jego zdobycia) i zablokowane jest oddziaływanie innych popędów. Pojawia się charaklełystyczny dla uzależnienia stan upośledzenia kontroli nad zachowaniem. Koncepcja ta wymaga dalszych badań i weryfikacji, podano kilka przykładów doświadczalnych mogących przemawiać na jej korzyść.

W ciągu 40 lat, jakie upłynęły od pierwszego opisu złośliwego zespołu neuroleptycznego (ZZN), zgromadzono wiele danych dotyczących
objawów, przebiegu, leczenia i patogenezy tego rzadkiego lecz poważnego, zagrażającego życiu pacjenta, powikłania terapii lekami neuroleptycznymi. Tym niemniej, nadal jego rozpoznanie może sprawiać trudności nawet doświadczonym lekarzom. Przedstawiony przegląd danych klinicznych dotyczących ZZN, ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta i ograniczenie ryzyka ponoszonego przez lekarza w sytuacjach wymagających stosowania leków neuroleptycznych.

W ostatnich latach na podstawie obserwacji klinicznej wyodrębniono grupę zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i tików o etiologii związanej
z zakażeniem paciorkowcowym. Do wystąpienia różnorodnych objawów psychopatologicznych dochodzi w nich na skutek oddziaływania autoprzeciwciał z neuronami jąder podstawy mózgu. W pracy przedstawiono nowe dane dotyczące etiopatogenezy, objawów klinicznych i leczenia powyższych zaburzeń.

Praca przedstawia etiopatogenezę, obraz kliniczny i profilaktykę osteoporozy u pacjentów ze schizofrenią oraz wskazania do jej leczenia. Przedstawiono przeglądu literatury dotyczącej czynników ryzyka rozwoju osteoporozy w przebiegu schizofrenii. Obniżona masa kostna (BMD) u pacjentów jest spowodowana przewlekłym przyjmowaniem neuroleptyków (co wywołuje hiper-. prolaktynemię i deficyt estrogenów), niedostateczną podażą wapnia w pokarmie, małą aktywnością fizyczną i zmniejszoną ekspozycją na promienie słoneczne. Nie bez znaczeniajest nadużywanie alkoholu, tytoniu, przyjmowanie innych leków (np. leków przeciwpadaczkowych) oraz dużych ilości płynów {polidypsja). Objawy kliniczne osteoporozy (głównie w postaci złamań kręgów, żeber, mostka) mogą ujawniać się po kilkunastu latach trwania choroby. Osteoporoza w przebiegu schizofrenii jest rozpoznawana i leczona zbyt rzadko. Ograniczenie czynników ryzyka, profilaktyka oraz wcześnie wdrożone
leczenie osteopenii stanowią najważniejsze elementy zapobiegające jej rozwojowi.

Doświadczenie choroby psychicznej powoduje istotne następstwa w wielu sferach życia każdego człowieka. Depresja zaburza funkcjonowanie osoby zarówno w wymiarze poznawczym, emocjonalnym, behawioralnym i społecznym. Badania w grupie pacjentów depresyjnych wykazują, że obraz kliniczny depresji nie jest jednolity i ważnym czynnikiem różnicującym jest płeć. Postanowiono zbadać, czy w subiektywnej ocenie doświadczanych objawów chorobowych mężczyźni i kobiety różnią się między sobą. Badaniami objęto 68 pacjentów, w tym 36 kobiet i 32 mężczyzn, hospitalizowanych z powodu depresji endogennej. Zastosowano następujące metody: "Test przymiotnikowy"( ACL) H.G. Gougha i A.B. Heilbruna do oceny obrazu siebie retrospektywnego i aktualnego, celem stwierdzenia, w jakich obszarach funkcjonowania osobowego wystąpiły zmiany specyficzne dla kobiet i mężczyzn, odzwierciedlające zakres i stopień subiektywnego doświadczania choroby oraz przeprowadzono wywiad kliniczny. Moje doświadczenie choroby" (MDCh) [12}, zawierający pytania dotyczące subiektywnego doświadczania i samooceny depresji. Uzyskane wyniki wskazują, że pomiędzy badanymi grupami mężczyzn i kobiet chorych na depresję endogenną występują istotne różnice w subiektywnym doświadczaniu i samoocenie choroby, które wpływają na funkcjonowanie w sferach: poznawczej, emoqjonalnej, behawioralnej i społecznej. Uwzględnienie powyższych różnic wykazujących związek z płcią może mieć istotne znaczenie dla oddziaływań terapeutycznych.

Mimo rozwoju metod leczenia raka sutka, najistotniejszą kwestią pozostaje zarówno wczesna diagnostyka choroby, jak i medyczna oraz psychologiczna opieka nad chorą. Psychologiczna praca z pacjentkami onkologicznymi jest w polskim lecznictwie zaniedbana. Zasadniczym celem badań przeprowadzonych wśród kobiet po mastektomii było ustalenie siły i kierunku oddziaływania choroby Oako krytycznego wydarzenia życiowego) na psychikę badanych oraz ustalenie społecznych źródeł wsparcia w czasie trwania choroby i leczenia.

Opiekunowie chorych z chorobą Alzheimera są narażeni na przewlekły stres, którego nasilenie jest wyższe niż w populacji ogólnej. Z przeprowadzonych badań wynika, że preferowane są strategie radzenia sobie ukierunkowane na emocje, rzadziej na zadanie. Kluczem w radzeniu sobie z chorobą bliskiej osoby jest dysponowanie dużym wsparciem społecznym, przede wszystkim ze strony członków rodziny, lecz również personelu medycznego i grup samopomocowych. Ważnajest też edukacja polegająca na zapoznaniu opiekunów z istotą choroby, a również terapia, umożliwiająca radzenie sobie z emocjami wywołanymi kryzysem.

Przedstawiono podstawowe informacje o przyczynach, następstwach i leczeniu zaburzeń neurohormonalnych w obu zaburzeniach odżywiania. (red.).