Streszczenie
Cel. W chorobach neurodegeneracyjnych, np. chorobie Alzheimera następuje utrata neuronów, głównie cholinergicznych. Obserwowane zaburzenia transmisji glutaminianergicznej, homeostazy jonów wapnia i stres oksydacyjny nasilają procesy ekscytotoksyczne, prowadząc do neurodegeneracji. Rosnąca wiedza na temat patogenezy choroby pozwoliła na opracowanie nowych strategii terapeutycznych choroby Alzheimera. Jedna z nich dotyczy możliwości regulowania aktywności receptorów NMDA.
Poglądy. Kluczową rolę w fizjologicznych procesach uczenia się i pamięci pełnią receptory NMDA aktywowane kwasem glutaminowym. W warunkach patologicznych stężenie kwasu glutaminowego w szczelinie synaptycznej jest zwiększone, nadmierna stymulacja receptorów NMDA może wywołać niekontrolowany napływ jonów Ca²+ do wnętrza komórki, czego końcowym efektem może być uszkodzenie i śmierć neuronów. Antagoniści receptora NMDA zapobiegają indukowanej przez kwas glutaminowy neurotoksyczności. Memantyna, niekompetytywny antagonista receptora NMDA o umiarkowanym powinowactwie, w dawkach terapeutycznych normalizuje funkcjonowanie receptora w stanie podstawowym – zapobiega niekontrolowanemu napływowi wapnia do wnętrza komórki, wywiera korzystne działanie neuroprotekcyjne i prokognitywne.
Wnioski. Badania przedkliniczne i obserwacje kliniczne dowodzą, że spośród badanych antagonistów receptora NMDA najlepszym profilem farmakologicznym i tolerancją charakteryzuje się memantyna, która stała się istotnym elementem współczesnej terapii leczenia chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera.