Streszczenie
Cel. W badaniach zdrowia młodzieży analizuje się m.in. występowanie zachowań problemowych, które bezpośrednio lub potencjalnie mogą zagrażać zdrowiu psychicznemu. Do pomiaru zaburzeń zdrowia psychicznego wprowadzono podział na dwie kategorie określane jako wskaźniki eksternalizacyjne (zachowania problemowe) i internalizacyjne (problemy emocjonalne). Pierwszym celem badań było oszacowanie rozpowszechnienia zachowań problemowych wśród uczniów pierwszych klas gimnazjalnych. Drugim - analiza relacji pomiędzy wskaźnikami internalizacyjnymi i eksternalizacyjnymi.
Metoda. Przebadano 1123 uczniów klas pierwszych szkół gimnazjalnych Gminy Warszawa-Centrum. Ankieta, jaką wypełniali uczniowie, stanowiła adaptację kanadyjskiego kwestionariusza monitorującego stan zdrowia psychicznego młodzieży. Określono następujące wskaźniki zachowań problemowych: upijanie się, problemy po alkoholu, używanie narkotyków, problemy z narkotykami, przemoc, zachowania sprzeczne z prawem. Jako wskaźniki internalizacyjne analizowano: objawy depresyjne (skrócona skala CES-D), psychiczny dystres (skrócona skala GHQ-12 Goldberga), subiektywny wskaźnik złego samopoczucia, myśli samobójcze.
Wyniki. Występowanie jednego z zachowań problemowych stwierdzono u połowy (52%) wszystkich osób badanych, częściej u chłopców (59,9%). Znaczna część osób przejawiających zachowania problemowe cechowała się większym nasileniem stresu psychologicznego, objawów depresyjnych oraz gorszą oceną swego samopoczucia psychicznego. Osoby przejawiające symptomy złego stanu zdrowia psychicznego, a równocześnie charakteryzujące się zespołem zachowań problemowych (minimum dwa takie zachowania) stanowiły 14,9% badanej grupy.
Wnioski. Z perspektywy zagrożenia dla zdrowia psychicznego grupę ryzyka stanowiła ok. 1/3 badanej próby zarówno wśród dziewcząt, jak i wśród chłopców.