Recenzencji tomu 21 (2012)
Przedstawiono siedem modeli konceptualizacji pozytywnego zdrowia psychicznego: zdrowie psychiczne powyżej normy, o czym świadczy wynik powyżej 80 punktów w skali „Globalnej oceny funkcjonowania" (GAF) z DSM-IV; zdrowie psychiczne rozumiane jako obecność wielu mocnych stron człowieka a nie jako brak słabości, zdrowie psychiczne jako dojrzałość, zdrowie psychiczne jako przewaga emocji pozytywnych, zdrowie psychiczne jako wysoki poziom inteligencji społeczno-emocjonalnej, zdrowie psychiczne jako subiektywny dobrostan, zdrowie psychiczne jako sprężystość psychiczna. Zaproponowano środki bezpieczeństwa w badaniach nad zdrowiem psychicznym, m.in. wskazano na potrzebę zdefiniowania zdrowia psychicznego kategoriach równocześnie wrażliwych kulturowo i nie powodujących wykluczenia, a także na potrzebę empirycznej walidacji kryteriów zdrowia psychicznego w badaniach podłużnych.
Cel. Ocena częstości współwystępowania chorób somatycznych i psychicznych oraz udziału kosztów ich leczenie w kosztach świadczeń oddziału psychiatrii w szpitalu ogólnym.
Metoda. W 3 szpitalach warszawskich: Bielańskim, Wolskim i Bródnowskim obliczono na podstawie dokumentacji medycznej w okresie 12 miesięcy (roku 2008) liczbę osób leczonych z powodu chorób somatycznych i psychicznych, oraz chorych leczonych tylko psychiatrycznie. Wzrost kosztów medycznych w związku z leczeniem choroby somatycznej wyrażony w procentach wyliczono dla oddziału psychiatrii w Szpitalu Bielańskim. Na jego podstawie oszacowana wzrost kosztów osobowych leczenia tych chorych. Na podstawie stawki za 1 osobodzień z kontraktu w 2008 roku oraz odsetka osób z chorobami somatycznymi w oddziale obliczono niedoszacowanie uśrednionych kosztów 1 osobodnia w oddziale wyrażone jako procent stawki kontraktu.
Wyniki. W badanych oddziałach przebywało od 46,9% do 53,3 % pacjentów z towarzyszącą choroba somatyczną. Najczęstszymi były choroby układu sercowo naczyniowego, metaboliczne i endokrynologiczne, przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego. Średni koszt medyczny 1 osobodnia u pacjenta z choroba somatyczną był o 23,6% wyższy niż u pacjenta z choroba tylko psychiczną. Średnio na 1 pacjenta w oddziale niedoszacowanie kosztów tylko medycznych i osobowych w stosunku do stawki oferowanej w kontrakcie z NFZ wynosiło 36,98 %
Wnioski. Ogólne niedoszacowanie świadczeń psychiatrycznych oddziałów szpitalnych wymaga zmiany zasad ich kontraktowania. U około 47%-53% chorych leczonych w oddziałach psychiatrii w szpitalach ogólnych występują choroby somatyczne zwiększając koszty leczenia o 23,6 %.Tworzenie nowych oddziałów psychiatrii w szpitalach wielospecjalistycznych, jak i utrzymanie oddziałów już istniejących wymaga uwzględnienia w kontraktach zwiększonych kosztów ich świadczeń.
Cel. Badanie związku między relacją terapeutyczną a ciągłością opieki w pozaszpitalnej opiece psychiatrycznej.
Metoda. Badaniem objęto 64 pacjentów i 10 profesjonalistów z zespołu leczenia środowiskowego oraz 25 pacjentów i 9 profesjonalistów z poradni zdrowia psychicznego. U pacjentów rozpoznawano zaburzenia z kręgu psychoz, ustalane według kryteriów ICD-10. Nasilenie objawów mierzono skalą PANSS, do oceny relacji terapeutycznej stosowano skalę STAR a ciągłość opieki oceniano za pomocą własnego kwestionariusza inspirowanego jednym z programów kanadyjskich. W analizie statystycznej wykorzystano korelację rangową Spearmana i test Kruskala-Wallisa.
Wyniki. Profesjonaliści lepiej oceniają relację terapeutyczną, gdy zachowana zostaje stałość osoby prowadzącej leczenie. Profesjonaliści pracujący w warunkach opieki środowiskowej i opieki poradnianej lepiej oceniają relację terapeutyczną z pacjentami o mniej nasilonych objawach psychotycznych. Dostrzegają oni również mniej trudności emocjonalnych w pracy z pacjentami, u których rozpoznano więcej objawów psychotycznych. Starsi pacjenci lepiej oceniali relację terapeutyczną oraz takie jej wymiary, jak „pozytywna współpraca" i „pozytywne oddziaływania". Starsi lekarze i terapeuci lepiej oceniali swoje oddziaływania wobec pacjentów.
Wnioski. Stałość osoby prowadzącej leczenie jest ważna dla ogólnej oceny relacji terapeutycznej przez profesjonalistę oraz dla takich jej wymiarów jak „pozytywna współpraca" i „pozytywne efekty oddziaływania".
Cel. Porównanie potrzeb pacjentów (zaspokojonych, niezaspokojonych, ogólnych) ocenianych z perspektywy samego pacjenta oraz jego opiekuna.
Metoda. 60 pacjentów leczonych na stacjonarnych oddziałach psychiatrycznych oraz 60 ich opiekunów, wskazanych przez pacjentów wzięło udział w oddzielnym badaniu, mającym na celu oszacowanie potrzeb pacjentów. Ocen potrzeb zaspokojonych, niezaspokojonych oraz ogólnych dokonano z zastosowaniem Camberwell Assessment of Need Short Appraisal Schedule (CANSAS).
Wyniki. Opiekunowie dostrzegają systematycznie więcej potrzeb swych podopiecznych we wszystkich kategoriach, aniżeli oni sami. Istnieje szereg statystycznie istotnych zależności pomiędzy potrzebami zaspokojonymi, niezaspokojonymi, ogólnymi, identyfikowanymi przez pacjentów oraz ich opiekunów. Czas trwania choroby, wiek i płeć pacjenta są powiązane z jego percepcją poszczególnych kategorii potrzeb. Opiekunowie-kobiety dostrzegają więcej niezaspokojonych potrzeb pacjentów.
Wnioski. W procesie przygotowania oraz oceny indywidualnego planu terapeutycznego, poza analizami potrzeb ocenianymi z punktu widzenia pacjenta, należałoby brać pod uwagę również potrzeby pacjenta wskazane przez jego opiekuna. W psychiatrycznym procesie terapeutycznym należy, obok leczenia samych pacjentów, uwzględnić również oddziaływania ukierunkowane na ich opiekunów. Wspomniana różnica ocen potrzeb powinna stać się jednym z istotnych tematów rozmów podejmowanych w procesie leczenia a także powinna stanowić kryterium efektywności systemowych interwencji psychiatrycznych.
Cel. Celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na różnice w postrzeganiu potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi w perspektywie psychologicznej i psychiatrycznej.
Poglądy. Biorąc pod uwagę perspektywę psychiatryczną należy zauważyć, że niezmiernie rzadko opiera się ona na psychologicznych koncepcjach potrzeb. Wyraźne jest to nie tylko w opisie objawów psychopatologicznych pacjentów ale i w konstrukcji narzędzi, stosowanych w ocenie potrzeb tej grupy osób. Tymczasem podejście psychologiczne może być niezwykle użyteczne w rozumieniu indywidualnej motywacji i zachowania w odniesieniu do leczenia psychiatrycznego.
Wnioski. Istotna wydaje się świadomość istniejących różnic w psychiatrycznym i psychologicznym rozumieniu jednostkowych potrzeb. Tym bardziej, że systematyczna ocena potrzeb pacjentów użyteczna jest w ewaluacji procesu terapeutycznego w psychiatrii.
Cel. W artykule przedstawiono współczesne kierunki badań nad neuropoznawczymi korelatami cukrzycy typu 1 u dzieci.
Poglądy. Omawiane są wyniki badań nad funkcjonowaniem poznawczym dzieci z cukrzycą, w tym m.in. zakłóceniami procesów pamięci, uwagi i funkcji wykonawczych oraz kontroli zachowania a także czynniki ryzyka ich wystąpienia: hipo- i hiperglikemia oraz wczesny początek choroby.
Wnioski. Duże znaczenie kliniczne wydaje się mieć lepsze poznanie mechanizmów neurofizjologicznych leżących u podłoża zakłóceń poznawczych oraz określenie ich znaczenia dla codziennego funkcjonowania dzieci i uzyskania optymalnej kontroli choroby.
Cel. Celem artykułu jest przedstawienie obecnego stanu badań nad zjawiskiem potraumatycznego rozwoju u dzieci i młodzieży.
Poglądy. Jednym z obszarów badań i praktyki klinicznej prac dotyczących potraumatycznego rozwoju jest obok oceny stresu pourazowego również zwrócenie uwagi na pozytywne konsekwencje traumy. W artykule przedstawione zostały najnowsze kierunki badań w zakresie potraumatycznego rozwoju u dzieci i młodzieży.
Wnioski. Przegląd piśmiennictwa wskazuje na podejmowanie nowych perspektyw badań w obszarze potraumatycznego rozwoju u dzieci i młodzieży.
Cel. Przedstawienie interdyscyplinarnego programu rehabilitacji neuropoznawczej i funkcjonowania społecznego – „Treningu społecznego poznania i neuropoznania" (TSPiN).
Poglądy. TSPiN bazuje na modelu terapii poznawczo-behawioralnej oraz nawiązuje strukturą do programów terapeutycznych takich jak SCIT (Social Cognition and Interaction Training), CRT (Cognitive Remediation Therapy) oraz „Treningu metapoznawczego" (Metacognitive Training). Jego celem jest pomoc pacjentom z uszkodzeniem mózgu w usprawnieniu procesów współodczuwania (empatii) i atrybucji, nauka skutecznych strategii myślenia oraz poprawa funkcji poznawczych tj. uwagi, pamięci, myślenia oraz metapoznawczych.
Wnioski. Równoległe prowadzenie TN i TSP zakłada wystąpienie korzystnych zmian natury poznawczej, emocjonalnej i społecznej, które w następstwie warunkują poprawę jakości życia pacjentów [1]. Rozwijanie metod leczenia osób po udarach wydaje się niezwykle ważne biorąc pod uwagę częstość występowania udaru w populacji polskiej oraz współczynnik niepełnosprawności osób, które udar przeżyły.
Cel. Opis przypadku pacjentki z bardzo rzadką lokalizacją oponiaka w otworze potylicznym wielkim.
Przypadek. U 66-letniej kobiety z powodu bólów i zawrotów głowy wykonano badanie NMR mózgu stwierdzając obecność oponiaka w otworze potylicznym wielkim. Początkowo zdecydowano o odstąpieniu od zabiegu operacyjnego i kontynuowaniu obserwacji. Jednak objawy neurologiczne narastały. Po 4 latach zdecydowano się na wykonanie częściowego usunięcie guza. Badanie neuropatologiczne potwierdziło obecność oponiaka przejściowego.
Komentarz. Z oponiakami mózgu neurolodzy i neurochirurdzy spotykają się w praktyce klinicznej stosunkowo często, jednak niejednokrotnie powstają wątpliwości, jak - zachowawczo czy operacyjnie - leczyć pacjentów bezobjawowych lub skąpo-objawowych? Niekiedy brak pewności, czy namawiać pacjentów na natychmiastowy zabieg operacyjny, czy odwlec go do czasu, gdy pojawią się niepokojące objawy kliniczne i neurologiczne.