Archiwum 1992–2013

Konsumencki model powrotu do zdrowia wywiera coraz większy wpływ na praktykę w dziedzinie zdrowia psychicznego Stanach Zjednoczonych, Europie Zachodniej i w kilku innych krajach. Przyjęcie tego modelu wynikało jednak raczej z decyzji politycznych niż z empirycznych, naukowych dowodów trafności owego modelu lub jego wartości dla świadczeń leczniczych. Konstrukt powrotu do zdrowia jest słabo zdefiniowany, a do niedawna nie było rzetelnej i trafnej metody pomiaru, na której można by oprzeć program badawczy. Opracowaliśmy empiryczną metodę pomiaru, która dobrze nadaje się do celów badawczych, a jednocześnie ma zastosowania kliniczne: Maryland Assessment of Recovery in Serious Mental Illness (MARS, skala Maryland do oceny powrotu do zdrowia w poważnych chorobach psychicznych). Krótko opisujemy skalę MARS i przedstawiamy wstępne dane wskazujące, że powrót do zdrowia nie jest po prostu produktem ubocznym tradycyjnych wymiarów wyników leczenia, lecz wydaje się odrębnym konstruktem, który może mieć istotne implikacje dla naszego rozumienia konsumentów z poważną chorobą psychiczną i dla oceny wyników uzyskanych w programach leczenia.

Refleksja pacjentki dotycząca przeżyć psychotycznych oraz miejsca i roli, jakie grają w nich terapeuci i rodziny (od red.).

Cel. Badania są częścią krakowskich, prospektywnych badań przebiegu schizofrenii. Oceniono związki czynników demograficzno-społecznych oraz klinicznych ze wskaźnikami sieci społecznej po siedmiu i dwunastu latach chorowania oraz stabilność obserwowanych zależności.
Metoda. Zbadano 47 osób chorujących na schizofrenię według klasyfikacji DSM-IV w dwóch punktach pomiarowych w siedem i dwanaście lat po pierwszej hospitalizacji. Do oceny wskaźników sieci społecznej (zakres sieci, wielkości sieci pozarodzinnej, poziom oparcia - ogólnego, poza rodziną, instrumentalnego i emocjonalnego) użyto „Kwestionariusza oparcia społecznego” Bizonia. Istotne demograficzno-społeczne predyktory zapisano za pomocą „Skali prognostycznej” (modyfikacja Skali Straussa- Carpentera). Do oceny wskaźnika ujawnianych uczuć wykorzystano Camberwell Family Interview (CFI), a skalę Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS) do oceny nasilenia objawów. W analizie wpływu posłużono się metodą krokowej, liniowej analizy regresji.
Wyniki. Zakres sieci społecznej po siedmiu latach trwania choroby wyjaśniany jest przez badaną konstelację czynników demograficzno-społecznych oraz klinicznych w 46% (p<0,001) a po dwunastu w 32% (p<0,001) a zakres sieci społecznej pozarodzinnej odpowiednio: w 25% (p=0,003) i w 24% (p=0,005). Ogólny wysoki poziom oparcia społecznego wyjaśniany jest w 36% (p<0,001) i w 33% (p=0,001), wysoki poziom oparcia instrumentalnego odpowiednio: w 31% (p<0,001) i w 38% (p<0,001), wysoki poziom oparcia emocjonalnego w 31% (p<0,001) i w 28% (p=0,001), wysoki poziom oparcia społecznego poza rodziną w 17% (p=0,012) i 19 % (p=0,016).
Wnioski. (1) W odniesieniu do bliskich i odległych wyników leczenia, czynniki demograficzno-społeczne i kliniczne wyjaśniają 17-46% zmienności wskaźników sieci społecznej. (2) Czynniki demograficzno-społeczne oraz kliniczne w największym stopniu wyjaśniają zmienność w zakresie sieci, a w najmniejszym stopniu - zmienność korzystnego poziomu oparcia poza rodziną. (3) Wyższe wykształcenie, głębokie i satysfakcjonujące pozarodzinne kontakty społeczne przed wybuchem choroby, oraz późniejszy wiek zachorowania w różnych konstelacjach mają największy wpływ na wyjaśnianie korzystnych wskaźników sieci społecznej. (4) Zakres wyjaśnianej zmienności pomiędzy siódmym i dwunastym rokiem chorowania jest względnie stabilny.

Cel. Wstępne określenie zgodności wyników uzyskanych za pomocą polskiej adaptacji Złożonego Międzynarodowego Kwestionariusza Diagnostycznego (CIDI) z rozpoznaniami stawianymi przez lekarzy psychiatrów.
Metoda. Ocenę przeprowadzono w grupie 139 pacjentów z warszawskich poradni zdrowia psychicznego oraz 152 osobowej grupie z populacji ogólnej. Rozpoznania uzyskane przy pomocy CIDI porównano z diagnozami zawartymi w dokumentacji medycznej pacjentów oraz - w grupie osób z populacji ogólnej - z diagnozami określonymi przez lekarzy psychiatrów na podstawie Krótkiego Międzynarodowego Wywiadu Neuropsychiatrycznego (MINI).
Wyniki. Porównano rozpoznania dotyczące grup: zaburzeń nastroju (afektywnych) oraz zaburzeń nerwicowych i związanych ze stresem (zaburzeń lękowych). Zarówno w grupie pacjentów, jak i osób z populacji ogólnej, dominowała zgodność na poziomie średnim. W grupie z populacji ogólnej, określenie poziomu zgodności dla niektórych innych grup zaburzeń nie było możliwe ze względu na niewielką liczbę rozpoznań.
Wnioski. Zwracając uwagę na wstępny charakter badań, uzyskane wyniki można uznać za obiecujące i skłaniające do podejmowania dalszych, bardziej szczegółowych badań.
 

Cel. Zmiany regulacyjne wprowadzone w 2012 roku wpłynęły istotnie na rynek ochrony zdrowia w Polsce. Celem artykułu jest wskazanie wpływu tych zmian na pacjentów, lekarzy oraz Narodowy Fundusz Zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem terapii stosowanych przez psychiatrów: leków przeciwpsychotycznych oraz przeciwpadaczkowych.
Metoda. Dane na temat preskrypcji pochodzą z serwisu RECEPTometr firmy Sequence, który się opiera na próbie prawie 10% recept zrealizowanych w aptekach. Obecnie obejmuje on ok. 44 mln preskrypcji produktowych. Drugim źródłem danych liczbowych były raporty Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczące wartości i liczby zrefundowanych opakowań leków publikowane na stronach internetowych NFZ.
Wyniki. Wprowadzenie przez Ustawę o refundacji leków [1] zaostrzonych mechanizmów kontrolnych i realny wzrost zagrożenia karami za błędy refundacyjne spowodowały zmianę zachowań lekarzy w zakresie wypisywania recept (głównie refundowanych). Jest to jednym z czynników, dzięki którym NFZ ograniczył wydatki w analizowanym obszarze. Oszczędności te są w głównym stopniu okupione niższą dostępnością terapii dla pacjentów, w związku ze zmianami kategorii odpłatności w grupach limitowych, nowymi (niższymi) limitami refundacji i penalizacją nieuprawnionej refundacji. Wprowadzone zmiany jednocześnie mogą spowodować większą staranność w podejmowaniu decyzji o refundowanej farmakoterapii niż miało to miejsce do tej pory.
Wnioski. W roku 2012, porównaniu do roku 2011, wzrosła średnia odpłatność pacjenta za leki z analizowanych grup. Wzrost odpłatności wynika bezpośrednio z zapisów Ustawy wprowadzających zmiany kategorii odpłatności czy nowe algorytmy obliczania limitów finansowania, a także jest wynikiem zmian zachowań preskrypcyjnych lekarzy, którzy w obawie przed karami, dużo częściej decydują się na przepisywanie leków ze 100% odpłatnością pacjenta.
 

Cel. Celem pracy jest przybliżenie tematyki dotyczącej zaburzeń snu występujących w populacji dziecięco-młodzieżowej.
Poglądy. W praktyce klinicznej z zaburzeniami snu spotykają się lekarze różnych specjalności, również psychiatrzy dziecięco-młodzieżowi, ponieważ początek niektórych zaburzeń przypada na okres dzieciństwa i adolescencji. W artykule przedstawiono podział zaburzeń snu według Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu ICSD-2. Szczegółowo opisano wybrane kategorie diagnostyczne najczęściej występujące w omawianej populacji, jak zespół obturacyjnego bezdechu sennego, upojenie przysenne, somnambulizm, lęki nocne, zespół opóźnionej fazy snu, narkolepsję oraz zaburzenia snu związane z zaburzeniami psychicznymi.
Wnioski. Zaburzenia snu wpływają na funkcjonowanie dzieci i młodzieży, często pogarszając jakość życia osób młodych. Wiedza dotycząca problematyki snu, a w szczególności diagnostyki specyficznych zaburzeń snu u dzieci i młodzieży powinna zyskiwać coraz szersze zainteresowanie wśród lekarzy, ponieważ nieleczone lub źle diagnozowane zaburzenia snu prowadzą do utrwalenia zaburzeń snu, co może skutkować przewlekaniem się tych problemów w życiu dorosłym.
 

Cel. W artykule przedstawiono działalność znanego w Polsce i za granicą wenerologa i propagatora eugeniki, dr Marka Leona Wernica.
Poglądy. Dr M. L. Wernic był znanym polskim dermatologiem i wenerologiem, który propagował zdrowy styl życia i zasady eugeniki. Główne osiągnięcia naukowe Dr Wernica dotyczyły trzech obszarów a mianowicie wenerologii, eugeniki oraz organizacji opieki zdrowotnej. Wierzył, że eugenika jest wygodną metodą rozwiązywania takich problemów społeczeństwa, jak choroby dziedziczne, prostytucja, przestępczość. Opublikował wiele prac naukowych między innymi w „Gazecie Lekarskiej”, „Przeglądzie Chorób Skórnych i Wenerycznych”, „Medycynie”, „Eugenice Polskiej”. Był członkiem zarządu Międzynarodowego Związku Przeciwwenerycznego oraz prezesem Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, wiceprezesem Międzynarodowego Związku Eugenicznego, współzałożycielem i prezesem Polskiego Towarzystwa Eugenicznego oraz członkiem honorowym Oddziału Kaliskiego Towarzystwa Higienicznego. Był bardzo zaangażowany w uchwalenie polskich ustaw eugenicznych i we wdrożenie obowiązkowych badań w kierunku kiły dla osób pragnących wstąpić w związek małżeński, kobiet ciężarnych i dzieci a także bezpłatnych badań i leczenia chorych na choroby przenoszone drogą płciową.
Wnioski. Wydaje się, że debata na temat niektórych metod eugeniki służących poprawie jakości życia społeczeństwa jest ciągle aktualna.
 

Cel. W artykule przedstawiono klasyfikacje zaburzeń psychicznych, opublikowane przez polskiego psychiatrę Adolfa Rothego (1832-1903).
Poglądy. Rothe zaproponował trzy klasyfikacje: dla celów statystycznych (publikowane latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku), opiniowania sądowo-psychiatrycznego (1879) oraz zastosowania w praktyce klinicznej (1885).
Wnioski. Klasyfikacje Rothego były wzorowane na rozwiązaniach stosowanych w Niemczech przez Wilhelma Griesingera oraz Heinricha Schülego. Rothe dostosował klasyfikacje do polskiej tradycji oraz nomenklatury psychiatrycznej. Opisywały podziały chorób psychicznych zgodnie z ówczesną praktyką psychiatryczną. Opisano powstanie polskiej wersji klasyfikacji Griesingera z 1861 roku, dla której autor artykułu zaproponował nazwę „klasyfikacji warszawskiej”.