Archiwum 1992–2013

Cel. Zaprezentowanie wyników pilotażowego monitoringu skutków ustawy wprowadzającej bezwzględny zakaz palenia w szpitalach psychiatrycznych po 18 miesiącach od wejścia przepisów w życie.
Metoda. Ankieta dotycząca faktycznego wprowadzenia w życie i egzekwowania zakazu palenia, w tym dostępności i źródeł finansowania programów terapeutycznych i środków farmakologicznych stosowanych w leczeniu uzależnienia od nikotyny.
Wyniki. Wyniki opracowano na podstawie 33 ankiet ze szpitali i oddziałów psychiatrycznych z 8 województw Polski. Wynika z nich, że całkowity zakaz palenia wprowadzono i jest on bezwzględnie egzekwowany jedynie w 10% placówek, i są to oddziały dziecięco-młodzieżowe oraz odwykowe. W 85% palcówek nie wprowadzono programów terapeutycznych leczenia uzależnienia od tytoniu, w 94% nie są dostępne środki farmakologiczne stosowane w leczeniu uzależnienia. W 2011 roku żadna placówka nie uzyskała dodatkowych środków finansowych na wprowadzanie programów antytytoniowych. Wprowadzenie całkowitego zakazu palenia jest postrzegane przez większość psychiatrów kierujących oddziałami i szpitalami jako niemożliwe.
Wnioski. Od czasu wprowadzenia w 2010 roku nowelizacji Ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych nie wprowadzono faktycznego zakazu palenia w większości badanych placówek psychiatrycznych. Zmiana Ustawy nie wpłynęła na wzrost dostępności programów profilaktycznych i terapeutycznych adresowanych do pacjentów hospitalizowanych z powodu poważnych zaburzeń psychicznych. Skuteczne wprowadzenie zakazu palenia wymaga przygotowania i wdrożenia ogólnopolskich programów leczenia uzależnienia od tytoniu adresowanych do chorych z zaburzeniami psychicznymi hospitalizowanych w szpitalach i oddziałach psychiatrycznych.
 

Cel. Poszukiwanie związków pomiędzy cechami osobowości, przekonaniami o martwieniu się a nasileniem skłonności do martwienia się z uwzględnieniem różnic płciowych. Przebadano 115 osób - 53 kobiety i 62 mężczyzn (studenci uczelni wyższych).
Metoda. Kwestionariusz Oceny Martwienia się (PSWQ), Kwestionariusz Przekonań o Martwieniu się oraz Inwentarz Cech Osobowości NEO-PI-R.
Wyniki. Zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn stwierdzono istnienie istotnych statystycznie dodatnich związków nasilenia skłonności do martwienia się z neurotycznością i jej składnikami oraz z samodyscypliną. Nasilenie skłonności do martwienia się korelowało ujemnie z ekstrawertycznością, towarzyskością, asertywnością, wartościami i kompetencjami u mężczyzn, lecz nie u kobiet. Nasilenie skłonności do martwienia się korelowało ujemnie z ustępliwością u kobiet, lecz nie u mężczyzn. Ponadto stwierdzono związki tej skłonności z przekonaniami na temat martwienia się, przy czym były one istotne statystycznie w grupie mężczyzn, lecz nie w grupie kobiet. Stwierdzono także istnienie różnic w nasileniu cech osobowości w trzech grupach o różnym poziomie skłonności do martwienia się: niskim, przeciętnym i wysokim.
Wnioski. Uzyskane wyniki mogą mieć implikacje praktyczne, w szczególności dla psychoterapii i poradnictwa prowadzonych wobec osób z problematycznym nasileniem skłonności do martwienia się. Jeżeli oddziaływania terapeutyczne zorientowane będą na modyfikację cech osobowościowych, to przedmiotem oddziaływań powinny się stać nieco odmienne cechy osobowościowe u kobiet niż u mężczyzn. Z kolei jeżeli oddziaływania terapeutyczne skoncentrowane będą na modyfikacji przekonań o martwieniu się, wówczas spodziewać się można pozytywnych efektów u mężczyzn, podczas gdy oddziaływania takie mogą być nieskuteczne w redukcji martwienia się u kobiet. Interpretując uzyskane wyniki, należy uwzględnić ograniczenia niniejszego badania i zachować ostrożność przy uogólnianiu wyników na całą populację.

Cel. Ocena rozpowszechnienia nieprawidłowej masy ciała oraz czynników z nią związanych u pacjentów z nieorganicznymi zaburzeniami psychicznymi, przyjmowanych do oddziału psychiatrycznego w szpitalu ogólnym.
Metoda. U 210 osób z zaburzeniami schizofrenicznymi, afektywnymi i adaptacyjnymi określono częstość występowania niedoboru masy ciała, nadwagi i otyłości oraz analizowano związek wielkości BMI z czynnikami demograficznymi, sytuacją życiową orazprzebiegiem choroby psychicznej.
Wyniki. Niedobór masy ciała występował u 8,1%, a nadmierna masa u 47,6% badanych. W całej badanej grupie nie obserwowano istotnego związku pomiędzy BMI a rozpoznaniem psychiatrycznym, płcią, poziomem wykształcenia i wykonywaniem lub nie pracy zarobkowej. Stwierdzono dodatni związek pomiędzy wielkością BMI a wiekiem, przyjmowaniem leków przeciwpsychotycznych, liczbą hospitalizacji, liczbą lat choroby i posiadaniem aktualnie partnera życiowego, a ujemny - nadużywaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Analiza regresji wykazała zróżnicowane predyktory wzrostu BMI w grupach diagnostycznych: w zaburzeniach adaptacyjnych - niskie wykształcenie i posiadanie partnera życiowego, w schizofrenii - przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych i wiek. W zaburzeniach afektywnymi nie wyodrębniono predyktorów.
Wnioski. U chorych przyjmowanych do oddziału psychiatrii problemem wymagającym uwagi jest zarówno nadwaga, jak i niedowa-ga. Pozytywny związek pomiędzy BMI a przyjmowaniem leków przeciwpsychotycznych u chorych z rozpoznaniem schizofrenii wskazuje na konieczność monitorowania parametrów metabolicznych oraz prowadzenia oddziaływań edukacyjnych wobec pacjenta i rodziny. U chorych z zaburzeniami adaptacyjnymi dominujące znaczenie mają czynniki kulturowo-obyczajowe. Zachodzi potrzeba oceny ryzyka nadmiernej masy ciała w większej liczbowo grupie chorych z zaburzeniami afektywnymi.

Cel. Celem badania było poznanie funkcjonowania poznawczego pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową w okresie hipomanii/manii.
Metoda. Przebadano 30 osób z rozpoznaniem choroby afektywnej dwubiegunowej (rozpoznanie ustalił psychiatra w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD-10). Pacjenci w wieku 23-68 lat (średnia = 48; 12 mężczyzn i 18 kobiet) w trakcie badania spełniali kryteria epizodu hipomaniakalnego lub maniakalnego (Skala Manii Younga > 11 pkt). Grupę kontrolną stanowiło 30 osób zdrowych w wieku od 23 do 71 lat (średnia = 46; 10 mężczyzn i 20 kobiet) dobranych tak, aby średnia wieku i liczby lat edukacji oraz rozkład częstości płci był możliwie podobny do tych z grupy badanej. Przedmiotem badania neuropsychologicznego były różne rodzaje pamięci operacyjnej oraz funkcje wykonawcze.
Wyniki. W okresie manii lub hipomanii u chorych na chorobę afektywną dwubiegunową, w porównaniu z osobami zdrowymi, można stwierdzić wyraźne występowanie zaburzeń różnych aspektów pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych.
Wnioski. W okresie hipomanii i manii obserwuje się wyraźne zaburzenia funkcji wykonawczych i pamięci operacyjnej, które należy uwzględniać zarówno w procesie diagnozy, jak i przy planowaniu leczenia (rehabilitacja neuropsychologiczna).

Cel. Systematyczna analiza literatury w celu przedstawienia aktualnego poglądu na temat wpływu występowania wzoru zachowania typu A (WZA) na rozwój choroby niedokrwiennej serca (ChNS).
Poglądy. Plagą naszych czasów stały się choroby układu krążenia, na czele z ChNS. Stanowią od dłuższego czasu główną przyczynę zgonów oraz trwałego inwalidztwa na świecie. Etiopatogeneza ChNS jest niezwykle złożona. Istnieje wiele powszechnie uznawanych somatycznych czynników ryzyka ChNS, takich jak nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, otyłość czy cukrzyca. Natomiast wciąż trwa dyskusja wokół znaczenia niektórych behawioralnych czynników ryzyka ChNS, takich jak występowanie określonych cech osobowościowych.
Wnioski. Przegląd piśmiennictwa wskazuje, że koncepcja WZA straciła swą aktualność. Współczesne poglądy na związki cech osobowościowych z ryzykiem ChNS koncentrują się na nowej koncepcji wzoru osobowości typu D.

Cel. Celem artykułu było przedstawienie zagadnień, badań i poglądów na dziedziczność zaburzeń psychicznych, zawartych w polskiej literaturze psychiatrycznej pierwszej połowy XX wieku, głównie okresu międzywojennego.
Poglądy. Wskazano na metody, jakimi się posługiwano w badaniach nad dziedzicznością (badania rodzin, bliźniąt, badania statystyczne). Opisano różne aspekty rozważań nad dziedzicznością zaburzeń psychicznych (fenotyp, genotyp, dziedziczenie wielogenowe i monogeniczne, mutacje, prawa Mendla, klasyfikacja chorób dziedzicznych układu nerwowego).
Wnioski. Początkowo rozważania dotyczące dziedziczności chorób psychicznych wiązały się z teorią degeneracji, popularną w XIX wieku. Na początku XX wieku badania nad dziedzicznością w psychiatrii wiązano z higieną społeczną i eugeniką. W latach trzydziestych XX wieku stały się one teoretyczną podstawą do rozważań sterylizacyjnych. Psychiatrzy postulowali stworzenie polskiego instytutu badań nad dziedzicznością. Najwybitniejszymi polskimi psychiatrami zajmującymi się dziedzicznością zaburzeń psychicznych byli Juliusz Morawski (1878-1928), Stefan Borowiecki (1881-1937) oraz Karol Mikulski (1901-1940).

Cel, Przedstawiono pierwszy na świecie przypadek pacjenta z nerwiakowłókniakowatością typu 2 leczoną operacyjnie obustronnym usunięciem nerwiaków nerwu przedsionkowego z równoczesnym sekwencyjnym wszczepieniem implantów pniowych (ABI) stymulujących jądra słuchowe pnia mózgu.
Przypadek. Opisano przypadek 30-letniego pacjenta z klinicznymi objawami nerwiakowłókniakowatości typu 2, u którego w wieku 26 lat wykonano operację obustronnego usunięcia nerwiaków nerwu przedsionkowego z równoczesnym sekwencyjnym wszczepieniem implantów pniowych. U chorego przeprowadzono także zabieg operacyjny subtotalnego usunięcia nerwiaka osłonkowego zlokalizowanego w kanale kręgowym, kości krzyżowej i przestrzeni zaotrzewnowej. Niedowład kończyn dolnych całkowicie ustąpił.
Komentarz. Podejście do pacjentów z nerwiakowłókniakowatością typu 2 powinno być wielospecjalistyczne i obejmować współpracę różnych specjalistów.

Cel. Przedstawienie patofizjologii, częstości występowania, rodzajów, przyczyn oraz możliwości terapeutycznych w wypadku opadania powiek. Omówiono diagnostykę, a także wymieniono testy pomocne w ustaleniu przyczyny ptozy.
Przypadek. Przedstawiono 76-letniego chorego z opadającymi powiekami, u którego po przeprowadzeniu diagnostyki rozpoznano samoistne izolowane opadanie powiek. Pacjent został skierowany na zabieg okulistycznej korekcji powiek.
Komentarz. Autorzy pragną podkreślić, że w wypadku opadania powiek bardzo pomocne w ustaleniu przyczyny patologii mogą być: wnikliwe badanie podmiotowe i przedmiotowe oraz ocena fotografii pacjenta. Przedstawiona charakterystyka opadania powiek może pomóc neurologom w diagnostyce tego rodzaju przypadków.