Archiwum 1992–2013

Cel. Głównym celem tego badania była ocena objawów psychopatologicznych u dorastających dziewcząt z zaburzeniami odżywiania (typu ograniczającego i bulimicznego) oraz porównanie obu tych grup z grupą kontrolną zdrowych dziewcząt.
Metoda. Za pomocą skal EDI, Hamiltona, YBOCS i STAI zbadano 40 hospitalizowanych dziewcząt z rozpoznaniem jadłowstrętu psychicznego lub żarłoczności psychicznej oraz 46 dziewcząt zdrowych. Dokonano porównań międzygrupowych pomiędzy osobami ograniczającymi (postać ograniczająca jadłowstrętu psychicznego), osobami z bulimią (postać bulimiczna jadłowstrętu psychicznego oraz żarłoczność psychiczna) a osobami zdrowymi stanowiącymi grupę kontrolną.
Wyniki. W porównaniu z grupą kontrolna zdrowych, obie grupy z zaburzeniami odżywiania wykazywały statystycznie istotnie wyższy poziom objawów psychopatologicznych (depresyjnych, lękowych i obsesyjno-kompulsyjnych).Grupa ograniczająca miała wyższy poziom depresji a niższy poziom leku niż bulimiczna, podczas gdy ciężkość objawów obsesyjno-kompulsyjnych była podobna w obu grupach. Stwierdzono korelację między niektórymi cechami osobowości (EDI) oraz oboma miarami lęku, jako stanu i cechy (STAI) - u osób z zaburzeniami ograniczającymi. Natomiast w grupie bulimicznej, we wzajemne korelacje wchodziły cechy osobowości (EDI), cecha i stan lęku (STAI) oraz objawy depresyjne.
Wnioski. Obie grupy pacjentek cechował wyższy poziom objawów psychopatologicznych niż grupę kontrolną zdrowych dziewcząt. Stwierdzono różnice między osobami ograniczającymi a bulimicznymi w zakresie cech osobowości i objawów psychopatologicznych. Staranne badanie może poprawić nasze rozumienie i leczenie takich grup pacjentek.

Cel. Protonowa spektroskopia rezonansu magnetycznego (1H-MRS) umożliwia analizę in vivo odchyleń w poziomie niektórych metabolitów tkanek mózgowych. Metodą tą możemy poszukiwać relacji pomiędzy obserwowanymi makroskopowo i mikroskopowo zmianami a ich podłożem metabolicznym. Celem pracy było przeanalizowanie zmian poziomu choliny w 1H-MRS u pacjentek z jadłowstrętem psychicznym (j.p.) w stanie ostrego deficytu pokarmowego i po terapii.
Metoda. Badania wykonano u 15 młodych kobiet, na początku pierwszorazowej hospitalizacji z rozpoznaniem j.p. Grupę odniesienia stanowiło 10 ochotniczek. 9 pacjentek poddano ponownie badaniu po terapii.1H-MRS przeprowadzono z wykorzystaniem 1,5T skanera RM, metodą pojedynczego voksela. Akwizycję przeprowadzano w dwóch lokalizacjach: istocie białej płatów ciemieniowych i w istocie szarej płatów potylicznych. Analizując widma skoncentrowano się na liniach rezonansowych choliny (3,22 ppm).
Wyniki. U osób z j.p. w fazie ostrej choroby w obu obszarach akwizycji stwierdzono redukcję sygnału choliny w stosunku do grupy ochotniczek oraz tendencję do regresji zmian po skutecznej terapii. Obniżony sygnał choliny w istocie białej w grupie objawowej z j.p. przy braku zmian sygnału markera neuronalnego (NAA), sugeruje glejowy charakter zaburzenia. Obserwowane obniżenie sygnału związków cholinowych u pacjentek z j.p. może wynikać z ogólnoustrojowych zaburzeń metabolizmu związków sterolowych. Powyższe spostrzeżenia przemawiają za poglądem, że zaburzenia regulacyjne procesu odnowy błon komórkowych neuronów wpływają na ich stan funkcjonalny i mogą być istotnym czynnikiem w patomechanizmie rozwoju choroby. Odnotowana w badaniu tendencja do normalizacji poziomu sygnału choliny po udanej terapii wskazuje na przejściowy charakter zaburzenia, przynajmniej we wczesnej fazie choroby.
Wnioski. Zebrane dane sugerują występowanie istotnej redukcji sygnału choliny w istocie białej i szarej u pacjentek w ostrej fazie j.p. U pacjentek poddanych skutecznej terapii stwierdzono tendencję do wyrównywania się zaburzeń sygnału choliny.

Cel. Kopiowanie Figury Złożonej Reya (FZR) jest metodą neuropsychologicznej oceny stanu funkcji percepcji wzrokowej oraz wzrokowo-przestrzennych, ale obniżenie wyniku może następować również w skutek zaburzeń planowania i organizacji. Jak dotychczas nie została opracowana procedura pozwalająca na trafne różnicowanie między tymi dwoma przyczynami niskich wyników. Celem badania było skonstruowanie procedury pozwalającej dokonywać takiego rozróżnienia oraz sprawdzenie jej trafności.
Metoda. Zbadano dwie grupy osób: (1) z uszkodzeniami stanu kory potylicznej i okolic przyległych (przy których spodziewane są zaburzenia percepcyjne i wzrokowo-przestrzenne) oraz (2) z uszkodzeniami płatów czołowych (przy których spodziewane są zaburzenia planowania i organizacji działania). Na potrzeby badania skonstruowano procedurę opartą na dostarczaniu pomocy organizacyjnej i obserwacji zmiany jakości kopii.
Wyniki. Analiza zebranych danych wykazała, że zastosowana modyfikacja różnicuje porównywane grupy, a co za tym idzie mechanizmy dyskutowanych zaburzeń.
Wnioski. Proponowana modyfikacja procedury może znaleźć szerokie zastosowanie w różnicowej diagnozie neuropsychologicznej, a w szczególności w różnicowaniu form otępień oraz w diagnostyce dzieci pod kątem specyficznych zaburzeń w uczeniu się.

Cel. Celem badań było porównanie nasilenia neurotyzmu (N) i neurotyczności (NEU) u chorych z dyspepsją czynnościową (FD) przy zastosowaniu dwóch różnych narzędzi badawczych.
Metoda. Badaniami objęto dwie grupy pacjentów z rozpoznaniem FD liczące odpowiednio 30 (średni wiek - 39,2 lat; 21kobiety i 9 mężczyzn = 9) i 34 osoby (średni wiek - 37,9; 18 kobiet i 16 mężczyzn = 18; M = 16). Do weryfikacji założeń użyto dwóch niezależnych narzędzi badawczych, które posiadają swoje teoretyczne ugruntowanie w tej samej teorii osobowości: Kwestionariusz Osobowości NEO-FFI diagnozujący nasilenie neurotyczności (NEU) oraz 16-Czynnikowy Kwestionariusz Osobowościowy R.B. Cattella (PF-16) mierzący skłonność do neurotyzmu (N).
Wyniki. W badaniu kwestionariuszem NEO-FFI wykazano przeciętne nasilenie NEU u chorych z FD. Przy użyciu kwestionariusza PF-16 otrzymano wyniki wskazujące na wysokie nasilenie skłonności do N wśród badanych pacjentów.
Wnioski. Ocena nasilenia cech neurotycznych u pacjentów z dyspepsją czynnościową zależy od rodzaju zastosowanego narzędzia pomiaru tej cechy.

Cel. Przeprowadzone dotąd badania nad związkiem genotypu apolipoprotein E z ryzykiem wystąpienia objawów psychiatrycznych i zaburzeń zachowania (BPSD) w chorobie Alzheimera przyniosły sprzeczne wyniki. Wiele z nich wskazuje jednak na możliwy związek genotypu APOE z objawami psychotycznymi, zwłaszcza urojeniami. Celem badania była ocena częstości i nasilenia BPSD w zależności od genotypu APOE.
Metoda. Badaniu poddano grupę 54 wysoko wyselekcjonowanych chorych z otępieniem w chorobie Alzheimera o nasileniu lekkim i umiarkowanym. Ocenę zaburzeń funkcji poznawczych przeprowadzono w oparciu o Clinical Dementia Rating (CDR, dla zaawansowania otępienia) oraz dwie skalepsychometryczne (ADAS-cog i MMSE). BPSD oceniano za pomocą 10-punktowej wersji Inwentarza Neuropsychiatrycznego (NPI). Genotyp APOE ustalono w oparciu o standardowy protokół u 44 pacjentów spośród 54 włączonych do badania.
Wyniki. Obecność choćby jednego allelu e4 (genotyp APOE e4+) podwyższała ryzyko wystąpienia objawów psychotycznych (zwłaszcza urojeń, ale nie oddzielnie analizowanych omamów) oraz pobudzenia/agresji w badanej kohorcie, szczególnie w grupie chorych o większym nasileniu otępienia. Nie potwierdzono związku genotypu APOE z innymi objawami towarzyszącymi otępieniu, zwłaszcza apatią i depresją.
Wnioski. Ryzyko wystąpienia urojeń i omamów u chorych z chorobą Alzheimera może być niezależnie modulowane genetycznie poprzez polimorfizm w genie dla apolipoprotein E. Znaczenie polimorfizmów innych genów wymaga dalszych badań.

Cel. Celem pracy była ocena występowania i nasilenia aleksytymii oraz objawów zespołu stresu pourazowego, a także oraz ocena korelacji między nimi u kobiet - ofiar przemocy domowej.
Metoda. Grupę badaną stanowiło 30 kobiet w wieku od 17 do 55 lat; średnia wieku wynosiła 37 lat. Badane osoby były mieszkankami hosteli dla ofiar przemocy domowej. Doświadczały zarówno przemocy fizycznej jak i psychicznej.Obecność i nasilenie aleksytymii oceniano za pomocą 20-punktowej skali samooceny Toronto Alexithymia Scale. Diagnozę i nasilenie zespołu stresu pourazowego opierano na podstawie skali PTSD Interview (PTSD-I) autorstwa C.G. Watsona i wsp., 1991.
Wyniki. W badanej grupie kobiet, które doświadczały przemocy domowej, aleksytymię i subkliniczną aleksytymię stwierdzono u 53% ofiar. W badanej grupie ofiar przemocy domowej 97% miało objawy PTSD. Aż 70% ofiar miało nasilenie objawów PTSD znaczne, bardzo znaczne lub ekstremalne. Wyższa punktacja w skali aleksytymii wiązała się z większym nasileniem zespołu stresu pourazowego.
Wnioski. U ofiar przemocy domowej częściej zanotowano obecność aleksytymii niż w populacji ogólnej. Nasilenie cech aleksytymii wiązało się z nasileniem objawów PTSD.

Cel. Celem tej pracy była ocena jakości życia wśród chorych z padaczka oraz analiza wpływu i znaczenia wybranych czynników klinicznych i społecznych na stwierdzany jej poziom. Pojęcie jakości życia stało się ważnym miernikiem stanu zdrowia pacjentów, jakkolwiek nie zawsze jest ono zgodne z klinicznymi kryteriami oceny stanu zdrowia. Ocenę jakości życia można traktować jako badanie zmiennego procesu, a nie stabilnego wyniku.
Metoda. Oceniano jakość życia chorych z padaczką stosując międzynarodowy kwestionariusz QOLIE-31. Przebadano 66 chorych (35mężczyzn, 31 kobiet) w wieku 20-70 lat, chorujących co najmniej 3 lata. Pacjenci, oprócz kwestionariusza QOLIE-31 wypełniali skalę depresji Becka (BDI). Lekarz oceniał ich czynności poznawcze skalą MMSE oraz wypełniał specjalny kwestionariusz zawierający informacje personalne, dotyczące choroby i pozycji socjoekonomicznej.
Wyniki. Średni wynik skali QOLIE-31 w badanej grupie wyniósł 61,0 i był bardzo zbliżony do poziomu jakości życia stwierdzanej w amerykańskiej procedurze standaryzacyjnej (62,87), ale znacznie wyższy niż w grupie polskich 106 pacjentów z Gdańska (44,73). Nie stwierdzono istotnej statystycznie różnicy w jakości życia pomiędzy kobietami i mężczyznami oraz w zakresie innych badanych czynników klinicznych (wiek, czas trwania choroby, częstość napadów), czy społecznych (stan cywilny). Zasadnicza, istotna statystycznie różnica w jakości życia rysuje się natomiast pomiędzy grupami chorych o różnym nasileniu objawów depresyjnych mierzonych skalą BDI. Im wyższy jest wynik w skali BDI, tym gorsza jakość życia mierzona kwestionariuszem QOLIE-31.

Cel. Głównym celem artykułu było omówienie dylematów związanych z użyciem współczesnych systemów klasyfikacji zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży. Systemy klasyfikacyjne ICD-10 oraz DSM-IV dążą do ujednolicenia diagnoz i poszczególnych kryteriów diagnostycznych. Posiadają liczne wartości poznawcze, praktyczne i dydaktyczne. Ich słabością może być jednak nadmierne uwikłanie w aktualny kontekst socjokulturowy, trudności w rozpoznawaniu zaburzeń mnogich oraz niska stabilność diagnoz w grupie dzieci i młodzieży. Celem artykułu było również uwzględnienie specyfiki klasyfikowania i diagnozowania zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży w Polsce.
Poglądy. W pracy dokonano analizy piśmiennictwa dotyczącego systemów klasyfikacyjnych, historii klasyfikacji zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży, współchorobowości, wpływu czynników środowiskowych, społecznych i kulturowych na diagnozowanie zaburzeń psychicznych wieku rozwojowego. Badając historyczny aspekt diagnozowania zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży w Polsce przeanalizowano główne podręczniki psychiatrii oraz rozdziały w podręcznikach wydawanych od początku XX w. Klasyfikowanie zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży w XX w. przechodziło liczne przeobrażenia. W początkowym etapie klasyfikacje zaburzeń psychicznych wieku rozwojowego niewiele różniły się od klasyfikacji zaburzeń osób dorosłych. Na przestrzeni lat obserwuje się dostrzeganie coraz większej specyfiki zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży. Pierwsze klasyfikacje oparte są na ogół o doświadczenia pedagogiki leczniczej oraz ujęcia teoretyczne, np. psychoanalizę. Stopniowo rozszerza się liczba diagnoz, odchodzi się od modelów teoretycznych na korzyść diagnoz opartych na analizach fenomenologicznych, pojawia się coraz szersze dostrzeganie kontekstu zaburzeń i ujmowanie go w klasyfikacji. Zostają sprecyzowane coraz jaśniejsze kryteria diagnostyczne. Z drugiej strony badania wykazują niską stabilność diagnoz, zwłaszcza w grupach młodszych dzieci, oraz bardzo szerokie rozpowszechnienie współchorobowości. Dużego znaczenia nabiera prawidłowe zebranie wywiadu, uwzględniające osiągnięcia terapii rodzin.
Wnioski. Klasyfikowanie i diagnozowanie zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży istotnie zmieniło się na przestrzeni ostatniego stulecia. Czynniki społeczne i kulturowe odgrywają ważne znaczenie w przeobrażaniu się psychopatologii rozwojowej. Zmiany w klasyfikowaniu i diagnozowaniu zaburzeń psychicznych u dzieci w Polsce odzwierciedlają ogólne przeobrażenia systemów klasyfikacyjnych na świecie.

Cel. Przedstawiono obraz psychologicznych skutków katastrof naturalnych, z uwzględnieniem różnorodności czynników wpływających na rozwój i utrzymywanie się zaburzenia stresowego pourazowego.
Poglądy. Częstość występowania PTSD spowodowanych kataklizmami jest zmienna w zależności od czasu, jaki upłynął od traumy do badania, rozmiaru zniszczeń i długości ich utrzymywania się. Istotnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia zaburzenia są: intensywność i nagłość katastrofy, zniszczenie lub trwałe uszkodzenie domu i śmierć najbliższych wskutek kataklizmu.
Wniosek. U osób, którym nie została udzielona pomoc ekonomiczna i wsparcie psychologiczne, dłużej utrzymują się objawy PTSD.

Cel. Przedstawiono podstawowe informacje patogenetyczne i kliniczne na temat zespołu antyfosfolipidowego jako przyczyny różnych zespołów neurologicznych.
Poglądy. Zespół antyfosfolipidowy (APS) jest systemową chorobą autoimmunologiczną, której istotą jest obecność przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom fosfolipidowym powszechnie występującym w błonie różnorodnych komórek ustroju. Do klasycznych objawów APS należą: żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, zakrzepica tętnicza ze skłonnością do umiejscawiana w tętnicach mózgowych, umiarkowana małopłytkowość, powikłania położnicze. Zakrzepica w tętnicach mózgowych może być przyczyną udaru niedokrwiennego u osób młodych. Najczęstszym objawem neurologicznym APS są bóle głowy. Zespół ten może powodować zaburzenia zarówno w układzie nerwowym ośrodkowym jak i obwodowym, dlatego symptomatologia może być bardzo różnorodna. W leczeniu stosuje się doustne antyko-agulanty lub małe dawki kwasu acetylosalicylowego w monoterapii albo łącznie z antykoagulantem.
Wnioski. O zespole antyfosfolipidowym należy zawsze pamiętać, gdy u pacjenta występują różnorodne objawy, zwłaszcza o charakterze zakrzepowo-naczyniowym, których przyczyn nie można wyjaśnić. W rozpoznawaniu zespołu bardzo ważna jest dobra współpraca z hematologiem, który może pomóc w kierowaniu diagnostyką hematologiczną i w leczeniu.

Cel. Wśród chorych na stwardnienie rozsiane (SM) spotyka się różnorodne zaburzenia snu, nierzadko więcej niż jedno i w różnej konfiguracji. Pojawić się mogą na każdym etapie choroby, a nawet poprzedzać jej początkowe objawy.
Poglądy. U podłoża tych zaburzeń znajdują się zarówno uszkodzenia określonych obszarów mózgu w przebiegu stwardnienia rozsianego, jak i inne objawy i zespoły objawowe w przebiegu SM - np. zespół przewlekłego zmęczenia, zespół depresyjny czy nykturia.
Spośród najczęstszych zaburzeń snu spotykanych u chorych na SM wymieniane są: bezsenność, zaburzenia ruchowe kończyn związane ze snem, nocne zaburzenia oddychania, narkolepsja i zaburzenia zachowania podczas snu REM. Spośród czynników wpływających na jakość snu wymieniane są: ból, nykturia, depresja, działania niepożądane leków, lokalizacja zmian demielinizacyjnych i stopień zaawansowania choroby podstawowej.
Wniosek. Zaburzenia snu występujące u chorych na SM są ważnym i jednocześnie niedocenianym problemem, na który autorzy niniejszej pracy starali się zwrócić uwagę.

Cel. Praca stanowi próbę przedstawienia najczęściej występujących zaburzeń snu w populacji dzieci i młodzieży.
Poglądy. Zaburzenia snu stanowią częsty problem w codziennej praktyce lekarskiej, także pediatrycznej. Są to nie tylko łagodne, łatwo poddające się korekcie nieprawidłowości związane np. z nieprawidłową higieną snu, ale także schorzenia mające poważne implikacje kliniczne. Staranna diagnostyka i dokładne ustalenie przyczyny zaburzeń umożliwiają podjęcie właściwych decyzji terapeutycznych.
Wnioski. Wiedza na temat zaburzeń snu często jest niedostatecznie duża, aby skutecznie rozpoznawać zaburzenia snu u dzieci i młodzieży. W niektórych przypadkach konieczne jest skierowanie pacjenta do specjalistycznej poradni zaburzeń snu.

Cel. Metoklopramid jest lekiem często stosowanym w leczeniu zaburzeń żolądkowo-jelitowych, wykazującym działanie dopaminolityczne.
Przypadek. U 40-letniej kobiety leczonej ambulatoryjnie mianseryną z powodu depresji lekarz internista zastosował metoklopramid, po którym wystąpiły objawy dystoniczno-dyskinetyczne w obrębie języka i warg.
Komentarz. Wiedza o objawach ubocznych i powikłaniach po dość szeroko (także w samoleczeniu) stosowanym leku nie jest powszechna. Doniesienie ujawnia także trudności komunikacyjne, jakie zachodzą między lekarzami leczącymi tego samego pacjenta z powodu różnych chorób.

Cel. Opis pacjenta z objawami leukopenii i schizofrenii lekoopornej, zakażonego wirusem Cytomegalii.
Przypadek. W pracy przedstawiono przypadek 19-letniego mężczyzny z rozpoznaną schizofrenią paranoidalną, przyjętego do szpitala po próbie samobójczej, z zaostrzeniem objawów psychotycznych. W trakcie hospitalizacji zaobserwowano leukopenię pojawiającą się podczas leczenia kolejnymi neuroleptykami. Po wykonaniu badań dodatkowych i przeprowadzeniu niezbędnych konsultacji rozpoznano bezobjawowe zakażenie wirusem cytomegalii.
Komentarz. Autorzy przypuszczają, że obserwowane spadki poziomu leukocytów były powiązane z aktywnością zakażenia.