Archiwum 1992–2013

Cel. W różnych badaniach wskazuje się na występowanie objawów i zachowań wskazujących na problemy ze zdrowiem psychicznym wśród młodzieży. Najczęściej wymieniane są objawy lękowe, depresyjne, nadużywanie alkoholu i eksperymentowanie z narkotykami. Oceniano stan zdrowia psychicznego młodzieży we wczesnym okresie adolescencji, uczniów pierwszej klasy gimnazjalnej.

Metoda. Badania przeprowadzono wśród uczniów klas pierwszych szkół gimnazjalnych znajdujących się na terenie Gminy Warszawa-Centrum. Klasy zostały dobrane losowo; wylosowano 40 klas pierwszych gimnazjów publicznych i 7 klas gimnazjów niepublicznych - łącznie przebadano 1128 osób. Badania prowadzono wykorzystując własną adaptację kanadyjskiego kwestionariusza przeznaczonego do monitorowania zdrowia psychicznego młodzieży, opracowanego w Centre for Addiction and Mental Health w Toronto.

Wyniki. Ok. 43% badanych gimnazjalistów sygnalizowało różne objawy złego samopoczucia psychicznego. Większość tych osób charakteryzowała się podwyższonym poziomem dystresu psychicznego (ok. 30% całej badanej grupy, wskaźnik GHQ-12). Grupę bardzo wysokiego ryzyka zaburzeń zdrowia psychicznego mogą stanowić osoby z podwyższonym poziomem dystresu psychicznego (GHQ-12), które jednocześnie oceniły stan swojego zdrowia psychicznego jako zły przez co najmniej 14 dni w ostatnim miesiącu (ok. 9% badanych). Zdrowie psychiczne około 11-13% badanych gimnazjalistów jest poważnie zagrożone. Szczególnie duża liczba gimnazjalistów podaje, że odczuwa stany wskazujące na występowanie u nich objawów depresyjnych: poczucie smutku, samotności, przygnębienia, myśli samobójcze. Metody promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym, poradnictwo psychologiczne mogą stać się ważnymi narzędziami zmniejszania dystresu psychicznego i ograniczania jego negatywnych skutków dla zdrowia psychicznego i rozwoju dzieci i młodzieży.

Wnioski. Około 43 % gimnazjalistów klasy pierwszej, uczących się w Warszawie-Gmina Centrum, doświadcza różnych objawów złego samopoczucia, stanowiących ryzyko dla ich zdrowia psychicznego. Grupa osób szczególnie zagrożonych zaburzeniami zdrowia psychicznego, to ok. 11-13 % badanej populacji.

Cel. Celem pracy jest próba oceny etiologii zaburzeń u chorych skierowanych w okresie 1998-2002 do I Kliniki Neurologicznej IPiN z cechami przewlekłego zespołu móżdżkowego.

Metoda. Przeanalizowano cechy epidemiologiczne, kliniczne i wyniki badań dodatkowych (badania genetyczne, MRI mózgu, emg) u 45 chorych, u których kierujący lekarze uznali zespół móżdżkowy za dominujący w obrazie klinicznym. Przeprowadzono badania DNA (Zakład Genetyki) w kierunku niestabilnych powtórzeń trójnukleotydów i obecności cech ataksji rdzeniowo-móżdżkowej (SCA - spinocerebellar ataxia). Pomimo że w Polsce dotychczas stwierdzano tylko SCA1 i SCA2 oraz SCA8 i SCA17 (jedna rodzina), w przypadkach rodzinnego występowania choroby z reguły wykonywano komplet mutacji. U większości pacjentów wykonywano badanie w kierunku SCA1, 2, 3, 6, 7, 8, 12, 17 oraz DRPLA (dentato-rubro-pallido-luysi atrophy).

Wyniki. Obserwowanych chorych podzielono na 4 grupy: (I) z potwierdzonym rozpoznaniem SCA (1 i 2), (II) z objawami zaniku móżdżku w MRI (wynik w kierunku SCA negatywny), (III) z uogólnionymi zmianami mózgowymi pod postacią zespołów móżdżkowo-piramidowo-pozapiramidowych (bez cech zaniku móżdżku i braku potwierdzenia SCA oraz (IV) z wtórnymi objawami móżdżkowymi w przebiegu innych zdiagnozowanych schorzeń o.u.n. Nie udało się w całkowicie zadowalający sposób osiągnąć założonego celu pracy, ponieważ u części pacjentów etiologia zaburzeń pozostała nadal niejasna.

Wnioski. Najistotniejszym, jak się wydaje, problemem w różnicowaniu przewlekłych zespołów móżdżkowych jest ustalenie, czy chodzi o: (1) pierwotne (często genetycznie uwarunkowane) uszkodzenie móżdżku, czy jest to (2) proces uogólnionych zmian mózgowych, czy też (3) objawy móżdżkowe występują niejako wtórnie w przebiegu innych chorób o.u.n. i dominują w późniejszym okresie choroby. Służy temu przede wszystkim analiza zgłaszanych objawów, ich sekwencja i nasilenie w czasie. Wydaje się, że w diagnostyce różnicowej najwięcej wnoszą badania genetyczne, neurofizjologiczne i rezonans magnetyczny mózgu. Bardzo istotny jest dokładny wywiad genetyczny.

Cel. Badanie metodą rezonansu magnetycznego pozwala na uwidocznienie ognisk demielinizacyjnych, określenie ich liczby, objętości i lokalizacji. Celem pracy było wykrycie korelacji pomiędzy zmianami demielinizacyjnymi w mózgu w obrazie MR u chorych na stwardnienie rozsiane a symptomatologią kliniczną.

Metoda. Materiał kliniczny stanowiło 31 chorych z stwardnieniem rozsianym. Oceny stopnia niewydolności ruchowej dokonano na podstawie skali EDSS Kurtzke 'go. W oparciu o badanie MR mózgu wykonane w standardowych przekrojach, w sekwencji SE i FSE, dokonano oceny lokalizacji zmian demielinizacyjnych, ich ilości i objętości. Na podstawie obrazu MR mózgu wyodrębniono dwie grupy chorych: z ogniskami rozsianymi oraz ze zmianami rozlanymi. W analizie zmian demielinizacyjnych uwzględniono ich zależność od postaci choroby, czasu jej trwania i skali EDSS.

Wyniki. Ze względu na obraz MR podzielono chorych na dwie grupy: 12 osobową z dobrze ograniczonymi rozsianymi ogniskami i 19 osobową ze zmianami zlewającymi się. Postać nawracająco-zwalniającą choroby stwierdziliśmy u 10 chorych z ogniskami rozsianymi a postać postępującą u 2 chorych z ogniskami rozsianymi i 9 ze zmianami zlewającymi się. Objętość ognisk okazała się ok. 7.5 raza mniejsza u pacjentów ze zmianami rozsianymi niż ze zmianami rozlanymi. Czas trwania choroby jest prawie dwukrotnie dłuższy u pacjentów z ogniskami zlewającymi się i wykazują oni niższy stopień sprawności.

Wnioski. Oceniono, że objętość ognisk koreluje dodatnio z czasem trwania choroby i skalą EDSS. Pacjenci z ogniskami zlewającymi się mieli niższy stopień sprawności niż chorzy z ogniskami rozsianymi. Większa objętość ognisk występuje u pacjentów z postacią postępującą choroby, natomiast mniejsza u pacjentów z postacią nawracaj ąco-zwalniającą. U niektórych chorych z postacią pierwotnie postępującą wystąpiły trudności diagnostyczne ze względu na nietypowy początek choroby manifestujący się zaburzeniami psychicznymi.

Cel. Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) jest rzadką chorobą zapalno-zwyrodnieniową o.u.n., której czynnikiem etiologicznym jest mutant wirusa odry. W pracy analizowano korelację pomiędzy stanem klinicznym a zmianami w EEG i MRI u 30 pacjentów z SSPE w drugiej fazie choroby.

Metoda. Zbadano 30 chorych w II fazie choroby, hospitalizowanych w I Klinice Neurologii w okresie 1990-1996. Wszyscy pacjenci byli leczeni lekami immunomodulującymi. Wyodrębniono 21 pacjentów, u których w ciągu 2 lat powtarzano w zbliżonym odstępie czasu badanie EEG i MRI. W ocenie stanu neurologicznego uwzględniano kontakt słowny, orientację, stopień nasilenia niedowładów i zaburzeń chodu. W badaniu neuropsychologicznym oceniano głębokość zespołu otępiennego, zaburzenia funkcji wzrokowo-przestrzennych, zaburzenia praksji konstrukcyjnej, gnozji wzrokowej oraz kalkulii. W badaniu MRI analizowano występowanie zmian o podwyższonym sygnale w czasie T2 w istocie białej okołokomorowej, korze poszczególnych płatów, wartość wskaźnika Evansa i wielkość zaniku kory. Przeprowadzono analizę czynności podstawowej w EEG zwracając uwagę na występowanie zmian zlokalizowanych oraz napadowych występujących pomiędzy typowymi wyładowaniami typu Radermeckera.

Wyniki. W okresie dwóch lat obserwacji chorych na SSPE nie stwierdzono korelacji pomiędzy stopniem zaburzeń funkcji ruchowych a topografią zmian w MRI. Spośród 30 pacjentów zgodność lokalizacji zmian zapalno-zwyrodnieniowych w obrazie MRI i zmian w badaniu EEG stwierdzono u 56% pacjentów (17 na 30).

Wnioski. U chorych w IIfazie SSPE zmiany w EEG oraz w obrazie MR nie wykazują wyraźnej korelacji lokalizacyjnej z symptomatologią neurologiczną.

Cel. Choroba afektywna dwubiegunowa związana jest zarówno z zaburzeniami neurotransmisji ośrodkowej, czynnikami genetycznymi, jak i zmianami strukturalnymi mózgowia. Celem pracy jest porównanie wytwarzania anionorodnika ponadtlenkowego przez granulocyty obojętnochłonne krwi obwodowej u chorych na chorobę afektywną dwubiegunową i osób zdrowych

Metoda. W badaniu wzięły udział 42 osoby chore na chorobę afektywną dwubiegunową (21 osób w czasie epizodu depresyjnego i 21 z epizodem manii) oraz 21 zdrowych ochotników. U pacjentów chorobę rozpoznano w oparciu o analizę historii choroby i badanie psychiatryczne. Aktywność granulocytarnej NADPH oksydazy mierzono w granulocytach krwi obwodowej za pomocą metody opracowanej przez Bellanite'a i wsp.

Wyniki. Wytwarzanie anionorodnika ponadtlenkowego było statystycznie wyższe u chorych na chorobę afektywną dwubiegunową w porównaniu z osobami zdrowymi (13,9±4,4 w grupie z epizodem depresji, 13,07±4 w grupie osób z manią wobec 9,79±2,05 w grupie kontrolnej, p<0,01). Nie stwierdzono różnic w wytwarzaniu anionorodnika ponadtlenkowego u osób z epizodem depresji i epizodem manii.

Wnioski. W chorobie afektywnej dwubiegunowej stwierdza się zwiększoną aktywność oksydazy NADPH granulocytów obo-jętnochłonnych.

Cel. Większość badań prowadzonych wśród osób uzależnionych od alkoholu koncentruje się na mężczyznach, pomimo doniesień wskazujących na różnice pomiędzy płciami w zakresie licznych zmiennych związanych z rozwojem problemów alkoholowych i motywacją do leczenia. Celem przedstawianych badań było zidentyfikowanie czynników prognostycznych dla ukończenia terapii przez uzależnionych od alkoholu mężczyzn i kobiety.

Metoda. Badaniami - na początku ambulatoryjnego leczenia odwykowego objęto 194 mężczyzn i 94 kobiety uzależnione od alkoholu. Do obszaru zmiennych, których wpływ na zakończenie leczenia analizowano, włączono zmienne związane z natężeniem odczuwanego stresu i strategiami radzenia sobie ze stresem, związane z przekonaniami i oczekiwaniami (poczucie własnej skuteczności, wartości, dyspozycyjny optymizm, akceptacja uzależnienia jako choroby, poczucie satysfakcji życiowej, poczucie wartości przypisywanej własnemu zdrowiu) oraz zmienne związane z przeżywanymi emocjami (kontrola emocji lęku, gniewu, depresji, poziom lęku jako stanu i cechy). Zastosowano analizę dyskryminacyjną - procedurę krokową opartą na minimalizowaniu wskaźnika lambda Wilksa.

Wyniki. Ustalono 9 czynników prognostycznych dla ukończenia terapii przez mężczyzn i 14 dla kobiet. Ukończenie terapii w obydwu grupach związane jest z rzadkim stosowaniem strategii radzenia sobie ze stresem polegającej na powstrzymaniu się od działania, częstym stosowaniem strategii pozytywnego przewartościowania oraz niskim poziomem lęku jako stanu i ujawnianiem tej emocji. W grupie kobiet potwierdzono znaczenie dyspozycyjnego optymizmu, poczucia satysfakcji życiowej i własnej skuteczności, a w grupie mężczyzn poczucia własnej wartości oraz natężenia odczuwanego stresu.

Wnioski. Istnieją znaczące różnice pomiędzy mężczyznami i kobietami odnośnie szeregu czynników predykcyjnych ukończenia terapii. Nagromadzenie negatywnych czynników prognostycznych u pacjentów powinno być impulsem do dokładnej diagnozy oraz udzielania im szczegółowej pomocy psychologicznej.

Cel. Badanie dyfuzyjne MR znalazło zastosowanie w badaniach ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności w rozpoznaniu ostrego udaru niedokrwiennego w jego wczesnej fazie, oraz w badaniach zaburzeń w strukturze istoty białej w różnych schorzeniach, od urazów do schizofrenii czy dysleksji, jak również w diagnostyce różnicowej pomiędzy chorobami nowotworowymi i zakaźnymi.

Poglądy. Wzrastająca rola DWI w diagnostyce MR spowodowała, że dyfuzja jest obecnie dostępna nie tylko na aparatach 1,5-3 T, ale również na innych aparatach o natężeniu pola magnetycznego 0,2-0,3 T. Badanie DWI łącznie z mapą ADC wykazuje wysoką czułość (>95%) i specyficzność w diagnozowaniu ostrego udaru niedokrwiennego. Na obrazach DWI tylko świeży udar wykazuje wzmocnienie sygnału, obszar przewlekłego udaru ma hipointensywny sygnał. Zmiany nowotworowe, głównie glejaki i przerzuty, oraz towarzyszący im obrzęk cechuje obniżony sygnał DWI oraz normalny bądź lekko podwyższony sygnał ADC. Torbiel skórzasta i torbiel pajęczynówki prezentują się podobnie na konwencjonalnych obrazach MR, ale DWI różnicuje te patologie - torbiel skórzasta ma hiper-, a torbiel pajęczynówki hipointensywny sygnał. W przypadku różnicowania obrzęku naczyniopochod-nego i cytotoksycznego przydatna jest mapa ADC - obrzęk naczyniopochodny ma niezmieniony lub nieznacznie podwyższony sygnał, a cytotoksyczny obniżony sygnał. W zapaleniach bakteryjnych stwierdza się w obrębie zmiany hiperintensywny sygnał na obrazie DWI i hipointensywny na mapie ADC.

Wnioski. Badanie DWI pomaga również w różnicowaniu pomiędzy świeżymi a starymi ogniskami demielinizacji w stwardnieniu rozsianym. Badanie D WI potrafi wykryć cechy uszkodzenia tkanki wcześniej niż jakakolwiek inna technika obrazowa, a także ujawnić choroby niewidoczne w rutynowym badaniu MR i TK.

Cel. Autyzm dziecięcy jest ciężkim zaburzeniem rozwoju charakteryzującym się upośledzeniem społecznego funkcjonowania chorych, zaburzeniami językowymi oraz stereotypowymi zachowaniami.

Poglądy. Autyzm rozwija się na skutek zaburzeń anatomicznego rozwoju mózgu, którym towarzyszą zaburzenia ośrodkowej neurotransmisji i obecność deficytów neuropsychologicznych. Wykazano, że w autyzmie zaburzona jest zarówno ośrodkowa transmisja serotoninergiczna, obwodowy metabolizm serotoniny, jak i zmienione jest powinowactwo receptorów serotoninowych do agonistów i antagonistów. Są również prace podkreślające udział transportera serotoniny w patogenezie autyzmu. U chorych na autyzm zaburzeniu ulega także ośrodkowa transmisja cholinergiczna, co wykazano zarówno w badaniach mózgów, jak i w badaniu wydalania z moczem metabolitów acetylocholiny. Zaburzony ośrodkowy metabolizm opioidów wiąże się z agresją i autoagresją, których nasilenie zmniejsza się po podaniu naltreksonu. Również niektóre neuropeptydy biorą udział w patogenezie objawów autyzmu, w tym oksytocyna, sekretyna i wazoaktywny peptyd jelitowy.

Wnioski. Złożona etiopatogeneza autyzmu dziecięcego zmusza do poszukiwania nowych metod leczenia. Badanie zmian neuro-chemicznych w o.u.n otwiera nadzieję na poznanie działania leków już stosowanych w leczeniu autyzmu, a być może i odkrycie nowych metod farmakoterapii tej choroby.