Archiwum 1992–2013

Cel. Celem badań było sprawdzenie własności psychometrycznych testu PUM ułatwiającego rozpoznanie problemowego używania przetworów konopi przez dorastających.

Metoda. Kryterium trafności testu były wyniki wywiadów diagnostycznych prowadzonych przez specjalistów profilaktyki i terapii uzależnień. Respondenci byli pozyskiwani metodą kuli śniegowej w 58 losowo wybranych miejscach w Polsce. W badaniach uczestniczyło 1277 nastolatków (36% dziewcząt) w wieku 13-18 lat, którzy w ciągu ostatniego roku przynajmniej raz używali przetworów konopi. Większość z nich (89%) nie miała kontaktu z żadnym ośrodkiem specjalistycznym terapii uzależnień. Pośród respondentów, połowa (49°%) została zdiagnozowana jako użytkownicy okazjonalni, a pozostali jako użytkownicy problemowi lub uzależnieni. Respondenci wypełniali kwestionariusz zawierający pytania dotyczące używania narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy oraz zestaw 24 pytań stanowiących podstawę opracowania testu. Następnie był z nimi przeprowadzany, na podstawie szczegółowych wskazówek, wywiad, którego celem było określenie fazy używania przetworów konopi.

Wyniki. Analiza regresji logistycznej pozwoliła wybrać 8 pytań najlepiej różnicujących okazjonalnych i problemowych użytkowników marihuany. Odpowiedź twierdząca przynajmniej na 3 z tych pytań została uznana za wartość krytyczną testu. W całej grupie użytkowników marihuany czułość testu w tym punkcie wynosiła 0,81, a swoistość 0,88, natomiast w podgrupie nastolatków dla których marihuana była środkiem podstawowym parametry te wynosiły odpowiednio: 0,80 i 0,94. Moc predyktywna testu była wysoka również w grupach wyróżnionych ze względu na wiek i płeć.

Wnioski. Test PUM jest narzędziem trafnym i łatwym w użyciu. Może być przydatny w rozpoznawaniu problemowego używania przetworów konopi wśród dorastających. Jego upowszechnianie wymaga jednak sprawdzenia tego, w jaki sposób jest wykorzystywany w różnego typu placówkach.

Cel. Opis „antycypowanego" i „subiektywnie doświadczanego"piętna i dyskryminacji oraz analiza związków między danymi demograficznymi, zmiennymi klinicznymi i społecznymi a przeżywaną dyskryminacją.

Metoda. Zbadano 202 pacjentów z regionu Małopolski, z rozpoznaniem schizofrenii lub zespołów schizofrenopodobnych (wg ICD-10. Średnia wieku wynosiła 40 lat a przeciętna liczba hospitalizacji - 6.
Wykorzystano kwestionariusz Angermeyera. Badani dzielili się swoimi opiniami (antycypacja) oraz własnym doświadczeniem dyskryminacji.

Wyniki. Opinie badanych (stygmatyzacja antycypowana) wskazują, że: 66% badanych ocenia, iż ludzie odnoszą się negatywnie do osób chorujących; 76% uważa, że pracodawcy nie zatrudniają osób chorych psychicznie; 75% stwierdza, że inni nie chcą mieć za partnerów osoby chore psychicznie; 65% jest przekonanych, że większość ludzi uważa osoby chore psychicznie za nieobliczalne, 52% za niebezpieczne, a 41%o - że ich leczenie jest nieskuteczne; 36% zauważa, iż w mediach osoba chora psychicznie przedstawiana jest jako przestępca, 64%o zauważa dyskryminację w sądzie; 47%o ocenia, iż brakuje ośrodków leczenia dla chorych psychicznie. Własne doświadczenia badanych wskazują, że: aż 87% badanych doświadczyło odrzucenia przez innych; 50% doświadczyło zerwania kontaktu z powodu choroby psychicznej; 60% badanych spotkało się zrozumieniem i chęcią pomocy, a najwięcej „troski" otrzymali od rodziny i przyjaciół (39%); 70% podejmowało próbę zatrudnienia, a 31% z nich nie uzyskało zatrudnienia z powodu choroby psychicznej; 62%o badanych czytało artykuł i widziała program telewizyjny przedstawiający pozytywnie osoby chorujące psychicznie; 54% widziało film z pozytywnym wizerunkiem osoby chorującej; 13% miało negatywne doświadczenia w postępowaniu sądowym.

Wnioski. Zarówno w opinii osób badanych jak i w ich bezpośrednim doświadczeniu dyskryminacja chorych psychicznie najbardziej dotyka sfery relacji z innymi i zatrudnienia.

Cel. Głównym celem pracy jest ustalenie trwałości zjawiska zróżnicowania terytorialnego hospitalizacji oraz próba wyjaśnienia jego przyczyn.

Metoda. Analizowano rozpowszechnienie zarejestrowane w szpitalach (liczba leczonych, osobodni leczenia i przewlekła hospitalizacja) w roku 1999 i 2003 w poszczególnych województwach. Za zmienne niezależne, mogące wpływać na rozpowszechnienie hospitalizacji, uznano wskaźniki sytuacji ekonomicznej, dostępności opieki szpitalnej i domów pomocy społecznej oraz dostępności i funkcjonowania opieki pozaszpitalnej. Do analizy korelacji użyto współczynnika korelacji rangowej Spearmana.

Wyniki i wnioski. Hospitalizacja jest znacznie zróżnicowana terytorialnie - największe rozpowszechnienie hospitalizacji jest dwukrotnie większe, a rozpowszechnienie przewlekłych hospitalizacji kilkanaście razy większe od wartości najniższych. W ciągu pięciu badanych lat relatywnie wysokie było rozpowszechnienie w województwie lubuskim, opolskim, pomorskim i zachodniopomorskim, a względnie niskie w kujawsko-pomorskim, łódzkim, mazowieckim, małopolskim i podkarpackim. Zróżnicowanie terytorialne rozpowszechnienia jest związane z sytuacją ekonomiczną, dostępnością łóżek psychiatrycznych i domów pomocy społecznej, dostępnością poradni zdrowia psychicznego oraz dostępnością środowiskowych domów samopomocy. Nie stwierdzono związku między dostępnością oddziałów dziennych i zespołów leczenia środowiskowego a rozpowszechnieniem - zapewne dlatego, że dostępność tych form jest kilkakrotnie niższa od pożądanego minimum.

Cel. Ocena znaczenia wybranych parametrów demograficznych (wiek, płeć i wykształcenie), klinicznych (nasilenie deficytu funkcji poznawczych, obecność chorób towarzyszących) i biochemicznych (poziomy osoczowe peptydów Aβ) jako potencjalnych predyktorów progresji amnestycznej postaci łagodnych zaburzeń poznawczych (aMCI) do otępienia.

Metoda. Badaniem objęto grupę 93 osób, zgłaszających się do Przyklinicznej Poradni dla Osób z Chorobą Alzheimera z powodu zaburzeń pamięci i niespełniających kryteriów rozpoznawczych dla otępienia. Z tej grupy wyłączono 54 osoby, u których stwierdzono obecność czynników (aktualnych zaburzeń somatycznych lub elementów wywiadu) mogących wyjaśnić przyczyny deficytu funkcji poznawczych. Badanie polegało na dwuletniej prospektywnej obserwacji klinicznej oraz na ocenie psychometrycznej (z wykorzystaniem skal klinicznych ADAS-cog, MMSE i CDR). Poziomy osoczowych peptydów Aβ oznaczano przy pomocy kolorymetrycznej metody „sandwich " ELISA (BioSource Intl, Inc).

Wyniki. Osoby z aMCI, u których po 2 latach obserwacji rozpoznano otępienie w porównaniu do osób stabilnych klinicznie były starsze (78,5±3,1 vs 73,0±2,8; p<0,001), cechował je wyższy wyjściowy poziom deficytu funkcji poznawczych mierzony skalą ADAS-cog (14±2,4 vs 10,6±1,8; p<0,01) oraz większa zmiana w punktacji w skali ADAS-cog po rocznej obserwacji (4,7±1,2 vs 1,4±2,1; p<0,01). Osoczowe poziomy Aβ_1-42 były istotnie niższe u osób, u których po 2 latach obserwacji rozpoznano otępienie w porównaniu do grupy stabilnej klinicznie (44,7±4,8 vs 59,2±8,4; p<0,001). Grupę stabilną klinicznie cechował ponadto wyższy wskaźnik masy ciała (BMI; 27,4±1,0 vs 26,7±0,5; p=0,01). Grup badanych nie odróżniały takie czynniki demograficzne jak płeć czy poziom wykształcenia, ani obecność dobrze kontrolowanych chorób sercowo-naczyniowych.

Wnioski. Starszy wiek i wyższe aktualne nasilenie deficytu funkcji poznawczych (mierzone adekwatnym narzędziem psychometrycznym) mogą być użytecznymi predyktorami progresji aMCI do otępienia. Dodatkowymi czynnikami pozwalającymi na ocenę ryzyka progresji mogą być niższe stężenie osoczowe peptydu Aβ_1-42 oraz niższy wskaźnik BMI, wymaga to jednak potwierdzenia w większych grupach badanych. Optymalna opieka internistyczna może mieć istotne znaczenie dla obniżenia ryzyka rozwoju otępienia.

Cel. Obniżoną jakość życia w miastenii (MG) wyjaśniano dotychczas głównie spadkiem sprawności fizycznej. Celem badania była ocena roli czynników psychologicznych, takich jak nastrój, lęk jako stan i jako cecha oraz optymizm jako cecha dyspozycyjna, dla jakości życia w MG oraz przystosowania do choroby.

Metoda. Neurolog oceniał stan kliniczny chorych wg klasyfikacji Ossermana i Oosterhuisa. W badaniu psychologicznym zastosowano Skalę Oceny Jakości Życia QLQ-C.30 v. 3, Skalę Akceptacji Choroby AIS, Test Orientacji Życiowej LOT-R, Skalę Depresji Becka, Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI oraz Skalę oceny niesprawności w życiu codziennym dla pacjentów z miastenią.

Wyniki. Niemal wszystkie komponenty jakości życia są w miastenii obniżone. Jakość życia w MG jest związana ze sprawnością w życiu codziennym oraz nasileniem lęku jako cechy. Akceptacji choroby w MG sprzyja niskie nasilenie lęku jako cechy, pozytywny nastrój oraz dobry stan funkcjonalny. Akceptacja choroby w miastenii jest na podobnym poziomie jak w innych schorzeniach przewlekłych.

Wnioski. Jakość życia i akceptacja choroby w miastenii są związane nie tylko ze stanem klinicznym pacjentów, ale także z czynnikami psychologicznymi. Zestawienie dotychczasowych badań jakości życia sugeruje, iż uczestnictwo w grupach wsparcia może pozytywnie wpływać na przystosowanie do choroby. Diagnoza depresji w miastenii nie może opierać się jedynie na objawach somatycznych.

Cel. Celem pracy było oszacowanie częstości występowania nadciśnienia tętniczego (HA), hipercholesterolemii (HCh), cukrzycy typu II (DM) i zaburzeń rytmu serca (CD) u pacjentów z postacią sporadyczną choroby Alzheimera (AD), w tym z postacią wczesną i późną choroby.

Metoda. Badaniem objęto 95 pacjentów z postacią sporadyczną AD, w tym 66 pacjentów z postacią późną i 29 z wczesną oraz 73 chorych z grupy kontrolnej. W badaniu oszacowano częstość występowania HA, HCh, DM i CD u wszystkich pacjentów z AD w porównaniu z grupą kontrolną, jak również różnice pomiędzy pacjentami z postacią późną a wczesną choroby.

Wyniki. Wykazano, iż HA i HCh występowały istotnie częściej u pacjentów z AD niż w grupie kontrolnej. Jedynie HA różnicowało istotnie postać późną z wczesną. Nie obserwowano istotnej różnicy pomiędzy podgrupami AD w odniesieniu do HCh, która była stałym zaburzeniem, występującym z równą częstością w obu postaciach AD.

Omówienie. AD jest heterogenną, pierwotnie zwyrodnieniową jednostką i najczęstszą przyczyną otępienia wśród dorosłych lecz prowadzone badania nad występowaniem naczyniowych czynników ryzyka w AD rzuciły nowe światło na zaburzenia naczyniowe jako bezpośrednio związane z AD. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że HA, HCh, DM czy migotanie przedsionków mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju choroby, wpływając na ryzyko jej wystąpienia czy przyspieszając progresję objawów.

Wnioski. Nasze wyniki wskazują na szczególną rolę hipercholesterolemii w patologii AD.

Cel. Przedstawienie aktualnego stanu badan nad udziałem czynników dziedzicznych w powstawaniu zespołu stresu pourazowego.

Poglądy. Badania nad udziałem czynników genetycznych w ujawnianiu się zespołu stresu pourazowego rozpoczęły się od obserwacji zwiększonego ryzyka PTSD u dzieci rodziców z tym zaburzeniem. Prace nad dziedziczeniem skłonności do PTSD obejmowały badania rodzinne, grup bliźniąt oraz genów kandydujących. Prześledzenie współchorobowości z innymi genetycznie zdeterminowanymi zaburzeniami psychicznymi przybliża wyjaśnienie ryzyka zachorowania. Skłonności do PTSD sprzyja szczególna wrażliwość na stres oraz wzrost ryzyka narażenia na traumatyczne wydarzenia, które uwarunkowane są wieloczynnikowo.

Wnioski. Dotychczasowe wyniki prac dotyczących genetycznego podłoża zespołu stresu pourazowego wskazują na potrzebę dalszych badań w tym kierunku.

Cel. Praca omawia podstawy metody kontrastowej angiografii rezonansowej, jej zastosowania kliniczne oraz miejsce, jakie zajmuje wśród innych nieinwazyjnych technik naczyniowych.

Poglądy. Kontrastowa angiografia rezonansu magnetycznego stanowi jedną z nieinwazyjnych metod oceny stanu łożyska naczyniowego. Jej wysoka rozdzielczość kontrastowa i przestrzenna, duże pole widzenia oraz krótki czas badania powodują, że jest to badanie szczególnie przydatne do oceny tętnic przedmózgowych w ramach komplementarnej oceny stanu naczyń wraz z badaniami dopplerowskimi.

Wnioski. W porównaniu z angiografią metodą tomografii komputerowej badanie kontrastowe w rezonansie magnetycznym nie naraża pacjenta na uboczne efekty promieniowania jonizującego ani działania kontrastowe jodowych środków kontrastowych.

Cel. Analiza długoletniej remisji i terapii u 2 osób z chorobą afektywną.

Przypadki. Przedstawiono 2 przypadki osób leczonych z powodu zaburzeń afektywnych, u których uzyskano wieloletnią remisję stosując w terapii podtrzymującej bardzo niskie dawki leków. Odstawienie stosowanych leków spowodowało nawrót choroby w ciągu kilku miesięcy od zaprzestania terapii.

Komentarz. Remisja mogła być spowodowana zarówno efektem farmakologicznym leków, jak i efektem placebo.

Cel. Nieczęstym powikłaniem leczenia trombolitycznego alteplazą pacjentów z ostrym udarem niedokrwiennym jest obrzęk naczynioruchowy Quinckego warg i języka. U większości pacjentów obrzęk jest lekki i przemijający. rzadko ma przebieg ciężki i może zagrażać życiu. Najczęściej występuje u pacjentów, którzy leczeni byli wcześniej lekami z grupy inhibitorów enzymu konwertującego angiotensynę (ACEi).

Przypadek. Autorzy przedstawiają pacjenta z ostrym udarem niedokrwiennym leczonego alteplazą i ACEi, u którego bezpośrednio po zakończeniu wlewu wystąpił obrzęk naczynioruchowy warg i języka. Obrzęk ustąpił po leczeniu hydrokortyzonem i lekiem przeciw-histaminowym.

Komentarz. Obrzęk Quinckego jest powikłaniem, które wymaga wdrażania leczenia w każdym przypadku, ponieważ nie można w pełni przewidzieć czy ustąpi on samoistnie, czy będzie narastał.