Archiwum 1992–2013

Wśród badań i rozważań dotyczących genezy omamów istotne miejsce zajmują poszukiwania psychologiczne. Najczęściej dotyczą one omamów słuchowych, patognomonicznych dla schizofrenii.

Cel – Praca zawiera spostrzeżenia i wyniki badań wskazujące, że omamy występują w różnych stanach psychicznych, m. in. u osób zdrowych, z zaburzeniami powodującymi utrudnienie percepcji bodźców oraz u chorych psychicznie.

Poglądy – Przedstawiono wyniki prac badających cechy omamów, ich treści i wpływ leczenia na ich ustępowanie. Koncepcje psychologiczne mieszczą się w szeroko rozumianym zaburzeniu mechanizmu przetwarzania informacji. Z ich przeglądu wynika, że są skutkiem utrudnienia tego procesu, na różnych jego etapach. Jedni badacze uważają, że istotną rolę w powstawaniu omamów odgrywa utrudnione docieranie bodźców do dalszego przetwarzania (rola uwagi, nastawień emocjonalnych, zaburzenia receptorów). Inni upatrują ich źródeł w zaburzeniu pamięci semantycznej, czyli wydobywaniu informacji zawartych w pamięci długoterminowej. Podkreśla się też rolę zaburzenia procesu planowania, spostrzegania kontekstu, wpływów kultury, czy otoczenia społecznego.

Wnioski – Z analizy tych koncepcji można z pewną ostrożnością przyjąć, że w genezie omamów odgrywają rolę zaburzenia na każdym z etapów przetwarzania informacji, przy czym przewaga zaburzenia na tym czy innym etapie może zależeć od wielu czynników, takich jak: osobowość, sprawność funkcjonowania o.u.n. w aspekcie anatomicznym, biochemicznym i psychofizjologicznym, oddziaływania społeczne i przystosowanie.

Cel – Ustalenie, czy płytki krwi pochodzące od osób z zaburzeniami schizofrenicznymi generują anionorodnik ponadtlenkowy i inne reaktywne formy tlenu (ROS) w takiej samej ilości jak płytki pochodzące od osób zdrowych, a także określenie ilości generowanego anionorodnika ponadtlenkowego i innych ROS w płytkach pobudzonych silnym agonistą jakim jest trombina.

Badani – Grupę badaną stanowiło 42 pacjentów (24 mężczyzn i 18 kobiet) w wieku 18-36 lat, hospitalizowanych z powodu zaburzeń schizofrenicznych typu paranoidalnego (kryterium wg DSM-IV) i 31 zdrowych ochotników (studentów i pracowników Uniwersytetu Medycznego w Łodzi) dobranych odpowiednio pod względem wieku i płci.

Metoda – Dokonano pomiarów generowania anionorodnika. ponadtlenkowego (metodą opisaną przez Jahn i Hansch) i innych reaktywnych form tlenu (H202, tlenu singletowego, rodnika hydroksylowego, rodników organicznych) metodą chemiluminescencji.

Wyniki – Ustalono, że u osób z zaburzeniami schizofrenicznymi występuje znamienny wzrost generowania reaktywnych form tlenu (ROS) oraz różnice wytwarzania anionorodnika ponadtlenkowego i odpowiedzi płytek krwi na działanie trombiny.

Omówienie – Otrzymane wyniki wskazują na występowanie stresu oksydacyjnego w płytkach krwi osób z zaburzeniami schizofrenicznymi. Wyniki te są zbieżne z wynikami innych autorów wskazującymi na występowanie różnych zaburzeń oksydoredukcyjnych u osób ze schizofrenią. Reaktywność płytek na stymulację trombiną w badaniach in vitro u osób leczonych z powodu zaburzeń schizofrenicznych jest inna niż u osób zdrowych. Znaczenie tego faktu wymaga dalszych badań. Wnioski – stres oksydacyjny i zmieniona reaktywność płytek mogą odgrywać rolę patofizjologiczną w schizofrenii.

Otępienie naczyniowe jest konsekwencją uszkodzenia mózgu w przebiegu dysfunkcji naczyniowych różnego pochodzenia. Leczenie otępienia naczyniowego obejmuje najczęściej poprawę ukrwienia mózgu.

Cel – analiza skuteczności klinicznej winpocetyny w otępieniu naczyniowym w zależności od dawki leku.

Badani – grupa 58 osób wieku 65,8 lat ± 8,7 lat, z otępieniem naczyniowym (kryteria NINDS-AIREN).

Metody – Otępienie rozpoznawano na podstawie kryteriów NINDS-AIREN Głębokość otępienia określano przed i po leczeniu za pomocą skal Mini Mental State Examination (MMSE) i „Ogólnego wrażenia klinicznego" (Clinical Global Impression – CGI). Średnia wartość MMSE przed leczeniem wynosiła 19,6 punktu, natomiast CGI – 3,72 punktu. Żaden z chorych nie był równolegle leczony długotrwale innymi lekami nootropowymi. Średni czas leczenia wynosił 189,1 tygodnia.

Wyniki – U pacjentów przyjmujących dawkę 30 mg/die stwierdzono po leczeniu winpocetyną znamienną statystycznie poprawę o 1,3 punktu MMSE i 0,37 punktu CGI. Stan pacjentów przyjmujących dawkę 15 mg/die nie zmienił się w sposób statystycznie znamienny, nie obserwowano pogłębienia otępienia w trakcie długiej, średnio 3 letniej obserwacji.

Wnioski – uzyskane wyniki wskazują na neuroprotekcyjne działanie winpocetyny w otępieniu naczyniowym, która w dawce 15 mg/d. hamuje rozwój otępienia naczyniowego, natomiast w dawce 30 mg/d. może powodować poprawę w zakresie funkcji poznawczych.

Cel – Przedstawienie nowszych informacji na temat otępienia naczyniowego.

Poglądy – Otępienie naczyniowe jest bardzo ważną przyczyną zaburzeń funkcjonowania ludzi starych. Definiuje się je jako upośledzenie funkcji poznawczych wywołane niedokrwieniem mózgu, hipoksją lub krwotokami wewnątrzmózgowymi, po wykluczeniu innych przyczyn powstania deficytów funkcji poznawczych. Otępienie naczyniowe rozwija się najczęściej jako powikłanie licznych drobnych udarów korowych i podkorowych, czasami powstaje jednak wskutek pojedynczego. udaru. Ważne znaczenie w pierwotnej i wtórnej prewencji otępienia naczyniowego posiada walka z czynnikami ryzyka miażdżycy i chorób układu krążenia. Istnieją także genetycznie uwarunkowane postaci otępienia naczyniowego, np. zespół CADASIL. Postępowanie w otępieniu naczyniowym obejmuje leczenie miażdżycy i jej powikłaniami oraz stosowanie inhibitorów acetylocholinoesterazy celem poprawienia funkcji poznawczych.

Cel – przedstawiono teorię cięcia proteolitycznego białka prekursorowego beta-amyloidu, jedną z lepiej udokumentowanych teorii powstawania otępienia w przebiegu choroby Alzheimera.

Poglądy – Istnieją przynajmniej dwa szlaki degradacji proteollitycznej tego białka – amyloidogenny i nieamyloidogenny. Amyloid beta odpowiedzialny za tworzenie płytek starczych powstaje na drodze cięcia białka prekursorowego beta-amyloidu przez beta-sekretazę i gamma-sekretazę – endosomalno-lizosomalne proteazy apartylowe. Składnikiem kompleksu enzymatycznego gamma sekretazy są białka preseniliny. Mutacje w genach kodujących preseniliny i białko prekursorowe beta-amyloidu są odpowiedzialne za dziedziczne postacie choroby Alzheimera. Inhibitory sekretaz budzą zainteresowanie farmakologii otępień.

Wnioski – Teoria kaskady proteolitycznej jest dobrze udokumentowana, jednak patologia choroby Alzheimera wydaje się o wiele bardziej skomplikowana.

Cel – omówienie roli zaburzeń transmisji glutaminianergicznej w schizofrenii ze szczególnym uwzględnieniem patologii dotyczącej receptorów układu glutaminianergicznego, jak również wzajemnych powiązań tego układu z układem dopaminergicznym i GABAergicznym. Opisano także budowę i funkcję receptorów kwasu glutaminowego ze szczególnym uwzględnieniem roli receptora NMDA, także w kontekście doświadczeń z fencyklidyną i ketaminą.

Poglądy – Wiele danych przemawia za istotnym udziałem zaburzeń przekaźnictwa glutaminianergicznego w patogenezie schizofrenii. Działanie fencyklidyny i ketaminy, związków chemicznych o wyraźnym powinowactwie do receptora NMDA układu kwasu glutaminowego, powoduje pojawienie się objawów przypominających obrazem klinicznym schizofrenię. Ma to wynikać z zaburzenia równowagi między pobudzającym działaniem układu glutaminianergicznego i hamującym układu GABAergicznego i w następstwie powodować zmiany w funkcji innych układów neurotransmisyjnych.

Wnioski – Zaburzenia układu glutaminianergicznego wydają się odgrywać istotną rolę w patogenezie schizofrenii. Zaburzenia czynności tego układu mają m.in. niekorzystny wpływ na funkcję układu dopaminergicznego, co nawiązuje do aktualnie obowiązującej hipotezy dopaminergicznej schizofrenii. Włączenie układu kwasu glutaminowego w obszar zainteresowań grup badawczych zajmujących się schizofrenią może zaowocować nowymi strategiami terapeutycznymi.

Cel – przedstawienie praktycznego zastosowania glicyny i jej analogów (D-seryny i D-cykloseryny) w schizofrenii, w celu uzyskania normalizacji przekaźnictwa w obrębie układu glutaminianergicznego. Przedstawiono też dostępne wyniki badali na temat łączenia tych substancji z różnymi neuroleptykami oraz skuteczności i bezpieczeństwa takiej terapii.

Poglądy – Glicyna jest komodulatorem receptora glutaminianergicznego NMDA, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania wymienionego receptora. Zakłada się, że dodanie do neuroleptyków glicyny ma doprowadzić do poprawy transmisji w obrębie układu glutaminianergicznego i w następstwie do zmniejszenia nasilenia objawów schizofrenii.

Wnioski – Większość publikowanych badań wskazuje na pozytywne działanie glicyny, D-seryny i D-cykloseryny u pacjentów ze schizofrenią, szczególnie na objawy negatywne psychozy. Dotyczy to zwłaszcza łączenia wymienionych związków z neuroleptykami klasycznymi i neuroleptykami atypowymi oprócz klozapiny. W przypadku klozapiny nie uzyskiwano dobrych efektów, co może być związane z postulowanym bezpośrednim działaniem tego leku na receptor NMDA i konkurowaniem z glicyną o miejsca receptorowe. Podkreśla się, iż terapia z zastosowaniem glicyny i jej analogów jest bezpieczna.

Cel – Omówienie zmian przekaźnictwa GABA-ergicznego i serotoninergicznego w zaburzeniach lękowych i ich terapii, oraz przedklinicznych modelach lęku.

Poglądy – Wyniki badań sugerują istotną rolę interakcji układu GABA-ergicznego i serotoninergicznego w powstawaniu reakcji lękowych. Istniejące dane eksperymantalne wskazują na obniżenie gęstości receptorów GABA-A u chorych z zaburzeniami lękowymi. Ponadto, eksperymenty na zwierzętach i badania kliniczne potwierdzają zaangażowanie układu serotoninergicznego w powstawanie reakcji lękowych. Wydaje się, że rola serotoniny jest różna w zależności od struktury ośrodkowego układu nerwowego oraz typu receptora, które ulegają pobudzeniu. Zmiany przekaźnictwa GABA-ergicznego i serotoninergicznego pozostają nie tylko faktem empirycznym – w terapii wykorzystuje się leki wpływające na przekaźnictwo GABA-ergiczne – benzodiazepiny i serotoninergiczne – agonistów receptora 5-HT1A oraz SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny).

Wnioski – Przedstawione badania kliniczne i eksperymentalne wskazują na istotne znaczenie serotoniny, kwasu GABA oraz interakcji między tymi neuroprzekaźnikami w zaburzeniach lękowych jak również w ich terapii.

Cel – przybliżenie roli β-endorfiny w zespole zależności alkoholowej.

Poglądy – β-endorfina, endogenny peptyd opioidowy wpływa na mezolimbiczny układ nagrody, który odgrywa najważniejszą rolę w rozwoju uzależnień. Układ ten składa się z układu wzmocnienia pozytywnego (nagroda) i negatywnego (kara). Zachwianie równowagi pomiędzy tymi dwoma układami prowadzi do chęci poszukiwania środków w celu jej przywrócenia. Jednym ze sposobów może być aktywacja endogennego systemu opioidowego. W pracach doświadczalnych i klinicznych wykazano, że alkohol zwiększa stężenie endogennych peptydów opioidowych. Stwierdzono, że u osób o zwiększonym ryzyku nadużywania alkoholu, podstawowy poziom β-endorfiny jest około 50% niższy niż u osób, u których takie ryzyko nie występuje. Po spożyciu alkoholu poziom tego peptydu we krwi szybko wzrasta, kompensując jego deficyt. U alkoholików, zarówno we wczesnym jak i późnym okresie abstynencji poziom β-endorfiny jest również obniżony. Badania na zwierzętach niepreferujących i preferujących etanol, także wykazały różnice w zakresie stężeli β-endorfiny. Prace kliniczne i doświadczalne sugerują, że pewne czynniki genetyczne (mutacje w genach kodujących receptory opioidowe) mogą być przyczyną indywidualnych różnic w skłonności do nadużywania alkoholu.

Wnioski – Można przypuszczać, że niski poziom β-endorfiny i zmniejszona aktywność opioidowa jest czynnikiem predysponującym do nadużywania alkoholu, a nie konsekwencją jego picia. Problem ten może mieć ważne znaczenie w leczeniu osób uzależnionych

Cel – Przedstawiono współczesne poglądy na padaczkę pourazową – jedno z poważniejszych powikłań urazów czaszkowo-mózgowych.

Poglądy – Ryzyko jej wystąpienia jest oceniane na 2% do 23% i zależy wyraźnie od ciężkości urazu. Czas, jaki upływa od momentu urazu do pojawienia się napadów bywa różny. Ponad 50% późnych napadów pojawia się w okresie roku od urazu, a 70-80% w ciągu 2 lat. Istotnymi czynnikami ryzyka wymienianymi przez badaczy są: trwająca ponad 24 godziny utrata przytomności lub niepamięć pourazowa, przedmiotowe i obecne w badaniach neuroobrazowych objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu, szczególnie uszkodzenia płata czołowego i struktur komorowo-podkorowych, krwiaki wewnątrzczaszkowe i ogniska stłuczenia krwotocznego, złamanie kości czaszki z wgłobieniem, urazy drążące, wczesne napady pourazowe. Obecność czynności napadowej jest również czynnikiem ryzyka, chociaż nie ma pewnej wartości prognostycznej. Wysoka częstość padaczki pourazowej powoduje szeroką dyskusję o celowości leczenia profilaktycznego.

Wnioski – Dotychczasowe badania zalecają leczenie przeciwpadaczkowe, gdy we wczesnym okresie pourazowym wystąpił napad padaczkowy, a także niezależnie od wystąpienia napadu przy obecności czynników wysokiego ryzyka.

Cel – przedstawienie najnowszych Wyników i badań eksperymentalnych in vitro i in vivo poświęconych neuroprotekcyjnemu działaniu EGb 761. \

Poglądy – Poszukiwanie skutecznych metod zapobiegania i terapii procesów neurodegeneracyjnych jest od lat przedmiotem wielu badań. Neuroprotekcyjne, tj. ochronne działanie na komórki nerwowe zagrożone uszkodzeniem, mogą wywierać preparaty należące do różnych grup m.in. substancje o właściwościach wymiataczy wolnych rodników, antagoniści receptorów glutaminergicznych, czynniki neurotroficzne, substancje poprawiające metabolizm komórkowy, inhibitory apoptozy i środki immunosupresyjne. Lek ten działa za pośrednictwem różnych mechanizmów. Kluczowy jest jego wpływ antyoksydacyjny, ponadto poprawia on metabolizm komórkowy, hamuje proces apoptozy i toksyczne działanie beta-amyloidu.

Wnioski – Badania przedkliniczne świadczą o tym, że EGb 761, standaryzowany ekstrakt otrzymywany z liści Ginkgo biloba, może hamować rozwój procesu neurodegeneracyjnego.

Cel – W pracy opisano 5 chorych z rozpoznaną padaczką, u których wystąpienie zaburzeń psychotycznych zbiegło się z podaniem topiramatu.

Przypadki – U 4 pacjentów rozpoznano organiczne zaburzenia urojeniowe, u jednego – psychozę organiczną. Obraz kliniczny obserwowanych przypadków przypominał ostre psychozy padaczkowe. Objawy psychotyczne ujawniły się w czasie 5-7 miesięcy od włączenia topiramatu przyjmowanego w dawce 75-200 mg/die, dołączonego do karbamazepiny lub kwasu walproinowego. Utrata łaknienia, spadek masy ciała, zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci, problemy ze snem i zaburzenia nastroju poprzedziły wystąpienie psychozy. Odstawienie topiramatu i podanie neuroleptyków prowadzi na ogół do normalizacji stanu psychicznego, choć udaje się to osiągnąć po upływie różnie długiego czasu.

Komentarz – Wyniki wskazują na związek pomiędzy przyjmowaniem topiramatu a wystąpieniem zaburzeń psychotycznych. Istnieje możliwość, że do ich powstania przyczyniają się zaburzenia w układzie GABA-ergicznym, które mogą być spowodowane podaniem tego leku.